Николай Чергинец - За секунду да выстралу

Тым часам невядомыя радасна загаварылі, і аператыўнік убачыў, што лом улез у шчыліну. На лом наляглі двое, пачуўся металічны скрыгат, трэск, і — дзверцы расчыніліся.

— Браткі, жывём! — усклікнуў адзін, і ўсе схіліліся над сейфам. Падлога была ніжэй за тое месца, дзе стаяў Славін. Туды вялі тры прыступкі. Уладзімір ціха спусціўся і сеў на сярэднюю прыступку. Зараз лямпа стаяла ля яго правай нагі. Ён спакойна сказаў:

— Хто сказаў, што «жывём»?

Мужчыны замерлі і, як па камандзе, павярнуліся да Славіна, які накіраваў у іх бок пісталет. Лейтэнант убачыў, як двое пацягнуліся да кішэняў пінжакоў. «Узброены, напэўна, сволачы!» — і скамандаваў:

— Рукі ўгору! Любы рух, і я страляю!

Тыя падпарадкаваліся. Славін загадаў:

— А зараз у куток, направа, марш!

Славін прымусіў іх легчы на падлогу тварам уніз. Загадаў выцягнуць рукі. Пасля гэтага падышоў да сейфа, узяў сякеру, вярнуўся да свайго месца, дзе недалёка ляжала згорнутая ў кольца вяроўка, адкруціў кавалак метраў дванаццаць і адсек яго, затым падрыхтаваў яшчэ два гэткіх жа кавалкі. Звяртаючыся да таго, які ляжаў справа і быў фізічна слабейшы за сваіх сябрукоў, сказаў:

— На калені!

Той выканаў каманду. На сцяне вырас велізарны цень чалавека, які стаяў на каленах з паднятымі рукамі.

— Папярэджваю, калі хто-небудзь з вас паварушыцца, — страляю без прамаруджвання. А ты, — Славін звярнуўся да таго, што стаяў на каленах, — цяпер возьмеш вось гэту вяроўку і моцна звяжаш таго, які ляжыць злева. — Уладзімір кінуў кавалак вяроўкі.

— А калі я не зраблю гэтага?

— Тады я ўганю ў тваю башку кулю. Зразумеў? Выконвай! — і, заўважыўшы, што той вагаецца, дадаў: — Лічу да трох! Раз, два.

— Стой! Я зраблю, што ты хочаш, — здаўся злачынец. Ён падняў з падлогі вяроўку і спытаў:

— На ногі можна падняцца?

— Уставай, але толькі не дуры!

Славін быў напагатове і ўважліва сачыў за ўсімі, асабліва за тым, які стаяў на нагах. Яму, каб дасягнуць аператыўніка, вядома, часу трэба менш, чым яго сябрам, якія ляжаць у нязручнай паставе на падлозе. Ён спытаў:

— Звязваць толькі рукі?

— Спачатку рукі. Яшчэ раз папярэджваю ўсіх: любы рух без майго дазволу для вас — смерць! Ты, доўгі, рукі пакладзі за спіну, — загадаў Славін і вычакаў, пакуль каманда будзе выканана. Потым загадаў таму, што стаяў:

— А зараз вяжы!

Той звязаў свайму напарніку рукі і выпрастаўся ў чаканні новага загаду.

— Зараз вяроўкай абвяжы яго шыю.

— Як абвязаць?

— Як дзіцяці спавіваюць, чаго прыкідваешся, быццам не разумееш?

Прайшло яшчэ некалькі мінут, і адзін злачынец ляжаў звязаны вяроўкай па руках і нагах. Затым гэтак жа быў звязаны і другі. Пасля гэтага Славін загадаў трэцяму легчы на падлогу, а сам падышоў да звязаных і праверыў вузлы. Звязаны бандыты былі дрэнна, але каб развязацца, ім трэба быў час.

Уладзімір падышоў да трэцяга, загадаў закласці рукі за спіну, галаву павярнуць налева, а сам стаў справа ад яго. Наступіў самы адказны момант: трэба было не даць злачынцу скарыстацца тым, што ў Славіна на імгненне не будзе ў руках зброі.

Лейтэнант зняў пінжак і кінуў на падлогу, узяў у левую руку вяроўку і, працягваючы трымаць палец на спускавым пісталета, сеў на злачынца. Той толькі кракнуў, але працягваў ляжаць моўчкі. Уладзімір падсунуў канец вяроўкі пад рукі, затым засунуў пісталет пад рэмень штаноў, хутка звязаў рукі бандыту. «Парадак!» — узрадаваўся Славін і адразу ж пачаў «спавіваць» невядомага. Звязаў моцна, надзейна. Гэты ўжо не быў бяспечным. Уладзімір прыняўся за другога, затым за трэцяга. Нарэшце ўсе трое «спакаваны». Абшукаўшы іх кішэні, Славін знайшоў тры пісталеты. Самага цяжкага ён пакінуў у памяшканні, а дзвюх па чарзе выцягнуў у калідор і паклаў аднаго недалёка ад дзвярэй, а другога ў канцы штольні. Звязаныя бандыты ляжалі так, што выйсце ім не было бачна. Славін загадаў ім не размаўляць, узяў лямпу і паставіў яе на падлозе калідора, якраз на паўдарогі паміж двума злачынцамі. Калі гэтыя двое і паспрабуюць падкаціцца адзін да аднаго, каб зубамі развязаць вузлы, то запаленая лямпа не дазволіць ім зблізіцца. Славін паціху накіраваўся да выхада. Выбраўся ўжо знаёмым шляхам з разбуранага дома і з хвіліну стаяў, аслеплены сонцам, што вісела на гарызонце. Калі вочы прывыклі да святла, ён пабег да вуліцы, што віднелася ўдалечыні.

На праезджай частцы спыніўся. «Хутчэй бы з’явілася якая-небудзь машына». І тым часам паказалася палутарка. Яна хутка набліжалася. «Толькі б спынілася! Толькі б спынілася!» — паўтараў пра сябе Славін. Але машына, неміласэрна дымячы, пранеслася міма. Лейтэнант ледзь не заплакаў ад прыкрасці. «А раптам і наступная машына не спыніцца?» — абпаліла яго новая думка. Уладзімір вырашыў зрабіць завалу. Кінуўся да развалін і выцягнуў на дарогу тры груды са змацаванай бетонам цэглы. Паклаў іх на праезджай частцы так, каб прымусіць вадзіцеля калі не спыніцца, то хоць бы прытармазіць. І вось з-за павароту выскачыла яшчэ адна палутарка і стала хутка набліжацца. Славін стаяў злева каля абочыны і ўжо не галасаваў, а рукой паказваў на перашкоду. Вадзіцель скінуў газ, і машына пачала павольна аб’язджаць груды. Славін ускочыў на падножку і, прад’явіўшы вадзіцелю пасведчанне, загадаў спыніцца і запатрабаваў дакументы. Узяў працягнутыя вадзіцелем пуцявы ліст і правы, потым сказаў:

— Выключыце рухавік і ідзіце са мной.

Вадзіцель моўчкі выканаў каманду і, ужо крочачы побач з дзіўным работнікам міліцыі, спытаў:

— А што такое? Куды вы мяне ведзяце?

— Слухайце мяне ўважліва. У склепе разбуранага дома я затрымаў злачынцаў. Мне тэрмінова патрэбна дапамога. Вы зараз паглядзіце, дзе я буду знаходзіцца, вернецеся да машыны і паедзеце ў аддзяленне міліцыі, скажаце там, што Славін — гэта маё прозвішча — тэрмінова просіць дапамогі. Прывезяце іх да мяне. Скажыце, каб ліхтары прыхапілі. Дакументы я вам аддам, калі вернецеся. Калі трэба, зраблю адзнаку ў вашым пуцявым лісце пра затрымку.

Яны падышлі да таго месца, дзе Славіну трэба было спускацца ўніз. Лейтэнант сказаў:

— Пакажыце ім вось гэтыя прыступкі, а цяпер хутка едзьце і памятайце, што ад вас залежыць усё.

Шафёр, скачучы па выбоінах, пабег да машыны.

Славін спусціўся ўніз і, перш чым ступіць у цёмны калідор, заплюшчыў вочы і трохі пастаяў. Хто ведае, можа, злачынцам удалося развязацца і зараз яны стаіліся ў цемры, каб напасці на свайго ворага. Дастаў пісталет, зняў яго з засцерагальніка і асцярожна вызірнуў за вугал. Пры цьмяным святле газавай лямпы ўбачыў, што той, які ляжаў бліжэй іншых да выхада, знаходзіўся на месцы. Уладзімір рушыў па калідоры. Праверыў, як трымаецца вяроўка на першым, гэта быў як раз той, які вымушаны быў звязваць сваіх сябрукоў. Ён спытаў: