Николай Чергинец - За секунду да выстралу

— І колькі мы будзем ляжаць так?

— Колькі запатрабуецца, гэтулькі і будзеце, — цвёрда адказаў Славін, але пасля паўзы, ужо мякчэй, дадаў: — Ужо хутка.

— Слухай, а ты хто?

— Натуральна, хто — супрацоўнік крымінальнага вышуку. Славін маё прозвішча. Не чуў?

— Не, штосьці не чуў пра такога. Бачыш, усё часу не было газеты чытаць.

— Нічога. Зараз у цябе час для гэтага будзе.

Другі быў таксама звязаны надзейна, і Славін, трымаючы ў левай руцэ лямпу, а ў правай пісталет, наблізіўся да ўвахода, што вёў у памяшканне. Тут яго магла чакаць самая вялікая небяспека. Калі ў кагосьці са злачынцаў былі шанцы развязацца, то больш за ўсё ў таго, якога Славін пакінуў у памяшканні, дзе валяліся абломкі цэглы, сейф з адкрытымі выступаючымі часткамі, пра якія можна перацерці вяроўку. І калі злачынцу гэта ўдалося, то ён цяпер з таго боку, каля ўвахода, павінен стаяць з ломам ці сякерай у руках. Ад гэтай думкі Славін рукой, у якой быў заціснуты пісталет, мімаволі пачасаў галаву, як раз у тым месцы, дзе, па яго разліку, можа апусціцца лом ці сякера. Пастаяў, падумаў і ступіў у дзвярны праём. Гучна спытаў:

— Гэй, ты, ля сцяны, доўгі, чуеш мяне?

З глыбіні памяшкання пачуўся глухі голас:

— Чую.

Уладзімір спусціўся па трох прыступках і, падсвечваючы сабе лямпай, наблізіўся да злачынца. Агледзеў вяроўкі і здаволена выпрастаўся.

Аператыўнік паставіў лямпу на тое ж месца, паміж ляжачымі злачынцамі, а сам прайшоў бліжэй да прыступак і стаў чакаць. Сюды зверху трапляла святло, і Уладзімір зірнуў на гадзіннік. З таго моманту, як ён зноў спусціўся сюды, прайшло крыху больш за дзесяць мінут. Як павольна ідзе час! Вадзіцель, напэўна, яшчэ едзе да аддзялення міліцыі. Свае з’явяцца не раней чым праз паўгадзіны, і Славін падрыхтаваўся чакаць.

Прайшло яшчэ чвэрць гадзіны, і раптам зверху пачуўся нейкі шум, а яшчэ праз некалькі секунд лейтэнант выразна пачуў крокі. Хтосьці спускаўся па прыступках. Уладзімір замёр. Свой ці чужы? Занадта мала часу прайшло, работнікі міліцыі яшчэ не паспелі прыехаць.

Можа, выпадковы прахожы завярнуў у разваліны, а можа, саўдзельнік звязаных злачынцаў ідзе сюды.

Славін увесь напружыўся і, калі пачуў, што чалавек спускаецца ўсё ніжэй і ніжэй, ступіў у прыцемнены кут, адкуль можна назіраць за прыступкамі.

Па асцярожных рухах і гучным дыханні зразумеў, што невядомы ў гэты момант ідзе па разбуранай частцы лесвіцы. Гэта сведчыла аб тым, што ён не быў выпадковым прахожым. Уладзімір дастаў з кішэні пісталет і, ужо каторы раз за сённяшні дзень, спусціў яго з засцерагальніка.

Вось чалавек ступіў на пляцоўку перад апошнім лесвічным пралётам і, не спыняючыся, рушыў далей. Зрабіўшы некалькі крокаў, ён нечакана вылаяўся і гучна крыкнуў:

— Гэй, вы, ахламоны, падыдзіце і пасвяціце мне!

Славін убачыў у яго ў руках невялікі рэчмяшок.

І раптам з глыбіні калідора пачуўся крык:

— Хмель, шухер! Лягавыя, змывайся!

Лейтэнант выскачыў са сваёй прыцемненай хованкі і накіраваў пісталет на невядомага:

— Ні з месца! Міліцыя!

Той шпурнуў у Славіна рэчмяшок, які пляснуўся ля ног аператыўніка, і кінуўся ўверх. Славін націснуў на спускавы кручок. Куля трапіла ў сцяну на пляцоўцы, і невядомы спыніўся. Гэта яго і выратавала. Калі б ён зрабіў яшчэ крокі два, другая куля спыніла б яго. Уладзімір загадаў:

— Рукі ўгору! Да мяне тры крокі марш! Адзін рух без майго дазволу, і я страляю!

А з калідора ўсё той жа голас крычаў:

— Не дрэйф, Хмель, ён адзін, бі з пушкі!

Невядомы з паднятымі рукамі зрабіў тры крокіу назад уніз і цяпер знаходзіўся на сярэдзіне лесвіцы.

— Так, добра. А зараз сядзь спінай да сцяны, рукі не апускай!

Злачынец, напэўна, зразумеў, што супраціўленне бескарысна, выканаў і гэты загад. Уладзімір працягваў трымаць яго пад прыцэлам. Хутка павінны з’явіцца свае, але нельга нават зірнуць на гадзіннік, каб зарыентавацца ў часе. Аператыўнік баяўся, што ў цемры ўзброены бандыт можа непрыкметна выхапіць з кішэні пісталет.

«Калі праз дзесяць мінут нашы не прыйдуць, — вырашыў Славін, — то буду раззбройваць і вязаць гэтага».

Але неўзабаве пачуў наверсе галасы, а затым шум крокаў па лесвіцы. Уладзімір зразумеў: свае. Але на ўсякі выпадак крыкнуў:

— Хто ідзе?

— Свае, Славін! Гэта я, Гарчакоў!

Яркія прамяні ліхтарыкаў уперліся ў сцяну пляцоўкі, асвяцілі чалавека з паднятымі рукамі.

— А гэта што за прывід? — здзіўлена спытаў Г арчакоў.

Славін знізу сказаў:

— Сямён Антонавіч, вазьміце ў яго ў кішэні зброю.

Гарчакоў абшукаў злачынца і сапраўды выцягнуў з кішэні пінжака наган. Падняў бандыта за каўнер і загадаў даставіць яго да машыны, а сам спытаў, звяртаючыся да Славіна:

— Усё ці яшчэ ёсць?

— Ёсць, спускайцеся.

Лейтэнант павёў сваіх па калідоры. Паказаў аднаго, другога і, нарэшце, у далёкім канцы падзямелля трэцяга. І толькі тут Гарчакоў нечакана разрагатаўся, сказаўшы:

— Ну, я вам скажу, браткі, колькі жыву, такога не бачыў!

Сейф на вяроўцы паднялі наверх, затрыманых даставілі да міліцэйскай машыны.

Лейтэнант вярнуў вадзіцелю палутаркі дакументы і падзякаваў за аказаную дапамогу.

У аддзяленні ў прысутнасці затрыманых і панятых палічылі грошы, якія, як і меркаваў Славін, былі выкрадзены мінулай ноччу з касы завода. Там было больш як мільён трыста тысяч рублёў. Той, якога Славін затрымаў апошнім, засмучана прабурчаў:

— Нішто сабе мільтон, такую суму ад нас забраў!

Гарчакоў падышоў да яго і, ледзь стрымліваючы сябе, сказаў:

— Гэтыя грошы будуць вернуты людзям, якія, не шкадуючы сіл, паднімаюць краіну з разрухі!

Злачынец скурчыўся, ён добра памятаў, як гэты велічэзны маёр там, на лесвіцы, адной рукой, як шчанюка, падняў яго за каўнер. Гарчакоў паглядзеў на яго цяжкім поглядам і спытаў:

— Колькі табе?

— Трыццаць два.

— Ваяваў?

Той адвёў у бок вочы і ціха адказаў:

— Не давялося.

— Сядзеў?

Затрыманы моўчкі кіўнуў галавой.

— Я так і думаў, — маёр вярнуўся за свой стол.

37 Маёр Гарчакоў

На наступны дзень Славін, як заўсёды, прыйшоў на службу а дзявятай гадзіне і адразу ж накіраваўся ў чырвоны куток на пяцімінутку. Увайшоў і спыніўся ад здзіўлення. На сцяне вісела «маланка». Вялікімі літарамі ўгары было напісана: «Чаму старшы оперупаўнаважаны крымінальнага вышуку лейтэнант Славін не з’явіўся на камсамольскі сход». А ніжэй расказвалася, як ён адзін, праявіўшы кемлівасць, затрымаў небяспечную ўзброеную групу бандытаў, раней неаднаразова асуджаных, якія знаходзіліся цяпер у вышуку.

Хтосьці крануў Славіна за плячо. Ён азірнуўся і ўбачыў усмешлівага Гарчакова.

— Што, паспелі сябры-камсамольцы віншаванне вывесіць? Ясна, як дзейнічаюць?

Славін усміхнуўся:

— Ясна, Сямён Антонавіч.