Кеңес Оразбекұлы - Гүлмінездің гүлдері

– Айтқаныңыз келсін! – деді Гүлмінез ересек адамдарша. Артынша:

– Ой, әже, – деді ойына бір нәрсе түскендей ырши секіріп. – Менің қағаз-қаламдарым қайда? – деп жүгірген күйі үйге сүңгіп кетті. Үйге қалай кірсе, солай жылдам шықты. Қолтығына қағазын, уысына қаламдарын қысқан күйі, үй артындағы биік дөңге тұра жүгірді. Мөлдіреген шық тамшыларын да елемей, көк шалғынға апыл-ғұпыл тізе бүкті. Содан, алаулаған күнге бетін бұрып, тапжылмастан көп отырды.

Қария қойларын өргізіп жіберіп, сәресісін ішуге қайтып келген. Немересінің бос төсегін көріп:

– Гүлмінез қайда? – деп сұрап еді, кемпірі иегімен дөң жақты нұс-қады. Қария үй сыртын көлегейлеген биік жонды тасадан шығып барып қарады. Немересінің қағазға шұқшиып отырғанын көріп, көңілі орнына түсті.

Бұл кезде кемпірі үй алдындағы ошаққа от жағып, түтін түтетті. Сүт пісіріп, шай қамдауға кірісті.

Үй ортасындағы жайдақ үстелге дастарқан жайып, шалы екеуі енді жайғаса бергенде, Гүлмінез де кіріп келді. Жүзі бал-бұл жанып, қария-лараға жайнаңдай қарады.

– Ата, әже! – деді, қунақ та ынтық үнмен. – Сүйікті немерелеріңіз алдарыңызға сый-сияпатымен келіп тұр. Ал, кәне, құлақ қойыңыздар! Төбелеріңізден жыр-шашу шашамын!

Ол қағаздағы маржандай тізілген жазуды әуезді сәби үнімен мың құбылта оқи жөнелді:

– Шуағыңмен

Әлемді

Аймалайсың, Алтын Күн,

Аралайсың бар елді,

Қалін біліп халқыңның.

Ел-жұрт сені көрмесе,

Сағынысып қалады.

Айтшы, Алтын Күн,

ендеше,

Қай жер саған бағалы?

– Орман, тоғай, күллі

жер —

Бәрі бірдей мен үшін.

Болсын деймін мұңсыз ел,

Көркейтемін өрісін.

Қажеттігің сезілсе,

Аралаудан шаршар кім?

Ал, балақай, өзің ше,

Айтшы не деп ән салдың?

– Неткен ғажап, тау елі,

Аймағың! – деп ән салдым.

Бәрінен де әдемі

Жайлауың! – деп ән салдым.

Ата-әжемсіз әдемі

Болар ме ең? – деп ән салдым.

Ата-әжемсіз

Бұл жерге

Жолар ма ем? – деп ән салдым.

– Жақсы бала – жарқыным,

Сендер үшін нұрланам.

Бар екен, – деп – ақылың,

Ырза болды Күн маған.

Қос қария қорғасындай балқып, ыдыс ернеуіндегі сұйықтай тынып қалыпты. Гүлмінез де өз даусының жаңғырығын тыңдағандай ұмсына түсіп, селт етпейді.

Бірінші болып әжесіне тіл бітті:

– О, ақынжанды жүрегіңнен айналайын, сенің!.. – деп келді де. – Тфә-тфә! Тіл-аузым —тасқа, – деп бітірді.

Сұңғыла атасы да қарап қалған жоқ.

– Ойы – нәр, тілі – бал немерем ғой менің. Талабың таудай бол-сын! Кәне, ақ маңдайыңнан иіскейінші, – деп орнынан тұрып жатты…

Бірде екі жарым жасар Гүлмінезді анасы балабақшадан алып келе жатқан. Көше бойында бір кішкентай қанден ит оларға шәуілдеп үріп қоя берді. Күшіктің иесі орыс кемпір:

– Кейін қайт, тыныштал! – деп, жекіп қалып еді, Гүлмінез:

– Мама, ана қарашы, күшікті мамасы ұрысып жатыр, – деді қанден итті аяғандай болып.

Көше қиылысындағы асфальттың ойыс жерінде шалшық су жиылып қалған екен. Троллейбус соны кешіп өте беріп еді, дөңге-лектің екпінінен шалшық су жол ернеуіне шашырап кетті.

– Мама, ана машина суды шашып, жолды жуып жатыр, – деді өзінше түсіндіріп.

Шешелері үй-ішінің әптер-тәптерін шығарған қыздарына кейіп:

– Әй, қой дегенде неге қоймайсыңдар! Өлтіресіңдер ғой адам-ды! – деген.

Сонда Гүлмінез:

– Өлме. Өлсең, бізден көресің, – дегені.

Шешелері:

– Вафли, вафли деп қоймап едіңдер. Енді қарамай қойдыңдар ғой, – деген. Сонда Гүлмінез:

– Қазір, мен қарап қоям, – деді.

Гүлмінез асханадағы тоқ шәйнектің бұрқылдап жатқанын көріп, анасына жүгіріп келді:

– Мама, мама, шай пісіп, шәйнек жөтеліп жатыр, – деді.

Гүлмінез жерге сүрініп құлаған еді, анасы:

– Абайла! – деді үрейленіп. Сонда Гүлмінез:

– Мен құлап болдым ғой. Абайла, – демей-ақ қойсайшы, – деді орнынан тұрып.

Шолпан, Ұлжан әпкелері Гүлмінезге:

– Қолыңды кім бояп берген? – деп еді, Гүлмінез:

– Айгүл ғой, ертең бояп берген, – деді.

Жаңа жыл қарсаңында Гүлмінез:

Аяз ата келді,

Бізге сыйлық, берді, – деп, бақшадан жаттаған тақпағын айтты. Біз үш жасар қыздың тілін қызық көріп:

– Аяз ата қайдан келеді? – деп сұрағанбыз.

– Алатаудан келеді, – деді ол.

– Ал сыйлықты қайдан алады?

– Жұмыс істеп, ақшаға сатып алады, – деді сонда ол.

Гүлмінезді бақшасына жетектеп алып келе жатыр едім, ол:

– Папа, ананы қарашы, Қазақстанның жалауы, – деді маңдай-шадағы желбіреген көк туды көрсетіп.

Айжан атты көрші келіншектің анасына укол салғанын көрген Гүлмінез:

– Мама, мен дәу болғанда доктор болып, Айжан тәтеге укол сала-мын, – деді аянышын сездіріп.

Көрпесінің бір шеті ашылып қалғанын байқаған Гүлмінез:

– Ой, аяғым жамылмай қалды ғой, – дегені.

Тоққа қосулы тұрған электр пештің қызған сым темірі «шытыр-шы-тыр» етіп жарқылдап кетіп еді, соны байқап қалған Гүлмінез:

– Анау пешті қарашы, ұрысып жатыр, – дегені.

Қытай сағатын жерге түсіріп алып, әйнегі шығып кетіп еді, Гүл-мінез оны дереу ұясына салып:

– Сағаттың көзілдірігін кигізіп қойдым, мама, – деді айыбын түзеген сыңай танытып.

Көше қиылысынан бұрыла берген автокранды көрсетіп:

– Апа, машинаның ұзын мұрнын қарашы, басқа машинаны соғып кетеді ғой, – деді үрейленіп.

Үш жарым жасар Гүлмінез көрші бөлмеден жүгіріп келгенде, анасы әлдиін емізіп отырған. Ол әлдиге еңкейіп:

– Әне, әпкеңді көрдің бе? – деген. – «Әпке келді» деп айтшы.

Сонда Гүлмінез:

– Ол сөйлей алмайды, аузында тісі жоқ, – деді.

Гүлмінез әлдиін бетінен сүйгелі еңкейіп еді, әлдиі шашынан ұстай алды. Сонда Гүлмінез:

– Мама, мынаны қарашы, шашымды жыртпақшы, – деп араша сұрады.

Бақша ішінде ойнап жүрген Гүлмінез көк құрақтың үстіне отыра беріп, қайта шоршып тұрды:

– Ой, шөптер «кіш» етіп қойыпты, – деді құраққа қонған шық там-шыларын көрсетіп.

Суреттердің біреуінен әке-шешесінің үйлену тойы дастарқаны үс-тінде бірге отырғанын көріп:

– Мама, бұл суретті қайда түстіңдер? – деді.

– Үйлену тойымызда.