Ганс Андерсен - Казкi (на белорусском языке)

А справа была так: рыбу злавiлi, адвезлi на рынак, а потым яна трапiла на кухню. Кухарка распарола ёй жывот вялiзным нажом i раптам убачыла алавянага салдацiка. Яна ўзяла салдацiка двума пальцамi ўпоперак жывата i панесла ў пакой.

Увесь дом збегся паглядзець на цудоўнага падарожнiка. Салдацiка паставiлi на стол, i раптам - якiх толькi дзiвосаў не бывае на свеце! - ён убачыў той жа пакой, таго ж хлопчыка, тое ж самае акно, з якога не так даўно вывалiўся. Вакол былi тыя ж цацкi, а сярод iх горда ўзвышаўся цудоўны кардонны палац, i на парозе стаяла прыгажуня танцоўшчыца. Яна стаяла як i раней на адной ножцы, высока падняўшы другую. Вось гэта стойкасць!

Алавяны салдацiк так расчулiўся, што з яго вачэй ледзь не паказалiся алавяныя слёзы, але ён своечасова ўспомнiў, што салдатам плакаць не дазваляецца. Не мiргаючы глядзеў ён на танцоўшчыцу, яна глядзела на яго i абодва маўчалi.

Раптам адзiн з хлопчыкаў схапiў алавянага салдацiка i нi з таго нi з сяго кiнуў яго прама ў печку. Пэўна, яго падвучыла злое чарцяня з табакеркi. У печы ярка палалi дровы i алавянаму салдацiку стала страшэнна горача - ад агню або ад кахання, ён i сам не ведаў. Фарбы з яго зусiм злезлi, ён увесь палiняў магчыма, ад крыўды, а магчыма таму, што пабываў у вадзе i ў жываце рыбы. Але i тут ён трымаўся прама, сцiскаў сваю стрэльбу i не зводзiў вачэй з цудоўнай танцоўшчыцы, а танцоўшчыца глядзела на яго. I раптам салдацiк адчуў, што ён растапляецца ў агнi.

У гэты момант дзверы ў пакоi расчынiлiся, скразняк падхапiў цудоўную танцоўшчыцу, i яна, як матылёк, уляцела ў печку прама да салдацiка. Полымя ахапiла яе, яна ўспыхнула - i канец. Тут ужо i алавяны салдацiк зусiм расплавiўся.

На другi дзень служанка пачала выграбаць з печкi попел i знайшла маленькi камок волава, падобны на сэрца, ды абгарэлую, чорную, як вугаль, брошку. Гэта было ўсё, што засталося ад стойкага алавянага салдацiка i яго цудоўнай танцоўшчыцы.

ЖАБА

Калодзеж быў глыбокi. Такi глыбокi, што сонца нiяк не магло зазiрнуць у празрыстую калодзежную ваду. А там, куды сонечныя промнi ўсё-такi даставалi, мiж камянямi рос зялёны мох.

Вось на тых камянях i жыло вялiкае сямейства жаб. У калодзежы iх лiчылi перасяленцамi. Першай сюды перасялiлася старая жаба - прабабка. Зялёныя жабы, насельнiкi вады, прызналi ў той жабе сваю родзiчку, але пачалi называць яе сямейства "дачнiкамi, якiя прыехалi на купанне". Дачнiкi вельмi любiлi сваю "сушу" - мокрыя калодзежныя сцены.

Бабуля жаб аднойчы здзейснiла падарожжа. Яна трапiла ў вядро з вадой, i яе паднялi наверх. Сонца ўдарыла ёй у вочы. Але яна паспела выкарабкацца з вядра i шумна плюхнулася ў калодзеж. Тры днi адлежвалася, бо вельмi ж разбалелася спiна.

Аб тым, што паспела ўбачыць наверсе, яна мала расказвала, бо адзiн мiг пабыла там. Адно толькi ўведала, што калодзеж - гэта яшчэ не ўвесь свет.

Безумоўна, пра iншы свет, апроч калодзежны, магла б расказаць прабабка-жаба, але яна любiла маўчаць. Толькi аднойчы разгаварылася i выдала тайну:

- У кагосьцi з нас, а можа, i ў мяне самой, схаваны ў галаве каштоўны камень.

Зялёныя жабы слухалi яе з недаверам, пасля састроiлi грымасы i нырнулi на дно. А маладыя жабы ганарлiва выцягвалi заднiя лапкi. Кожная з iх уяўляла: каштоўны камень менавiта ў яе. Яны нават пабойвалiся хiтаць галавой. Урэшце асмелiлiся i распыталi старую жабу пра каштоўны камень. Вось што яна паведала:

- Камень той такi прыгожы i такi каштоўны, што я нават апiсаць яго не магу. А носяць яго, каб самому было прыемна, каб iншыя зайздросцiлi. Больш нiчога не распытвайце...

- Ну, у мяне дык каштоўнага каменя няма, - сказала самая маленькая i вельмi брыдкая жаба. - Дый навошта мне тая прыгажосць? А калi табе зайздросцяць, што тут прыемнага? Я мару зусiм пра iншае. Мне б хаця разок падняцца паверх калодзежа. Вiдаць, там прыгажосць неапiсальная!

- Сядзi дзе сядзiш! - умяшалася старая жаба. - Тут ты ўсiх ведаеш i цябе ўсе ведаюць. Беражыся толькi вядра, каб яно цябе не раздушыла. А калi трапiш у яго, то хутчэй выскаквай. Ды так удала, як я некалi - i скура i косцi цэлыя.

- Квак! - сказала маленькая жаба, а гэта ўсё роўна, што "Ах!" па-нашаму.

Ёй вельмi хацелася пабыць знадворку калодзежа. Убачыць сапраўдную зелянiну, траву. I калi наступнай ранiцай поўнае вядро вады на iмгненне затрымалася каля каменя, дзе яна сядзела, сэрца маленькай жабы ўздрыгнула, яна кiнулася ў вядро i прытаiлася на дне.

Як толькi чалавек выцягнуў вядро наверх, з яго тут жа выплюхнуў ваду, сказаў пры гэтым:

- Вось не пашанцавала! Такую брыдоту выцягнуў!..

I ён штурхнуў нагой жабу, ледзь не скалечыў яе. Жаба зашылася ў высокую крапiву. Тут яна адчувала сябе так, як мы, людзi, у вялiкiм лесе, дзе сонца ледзь прабiваецца праз лiстоту i галiны.

Маленькая жаба прасядзела ў крапiве цэлую гадзiну, супакоiлася, агледзелася i сказала сама сабе:

- Цiкава, а што за крапiвой? Калi ўжо вылезла з калодзежа, то трэба ўсё агледзець наўкол.

I яна заспяшалася, зачыкiльгала i апынулася на дарозе. Сонца свяцiла ёй у вочы, пылам прыпудрывала яе, а яна ўсё шлёпала цераз дарогу.

"Во дзе сапраўды суша! Якая прыгажосць наўкол! У мяне нават усярэдзiне казыча", - думала калодзежная жаба.

Неўзабаве яна дапаўзла да канавы. Тут раслi незабудкi i вятроўнiк. Вакол канавы сцяной стаялi бузiна i глог. Белы ўюнок вiўся, што лiяна. А колькi тут стракацела кветак! Над iмi лётаў матылёк. Жаба вырашыла, што гэта таксама кветка. Толькi адарвалася ад сцябла i хоча палятаць па свеце. Хто-хто, а яна добра разумела гэта.

- От калi б я магла так хутка рухацца, - уздыхнула жаба. - Квак! Ах! Якая прыгажосць!

Жаба пражыла ў канаве восем дзён i восем начэй. Яды хапала ўволю. А на дзевяты дзень рашыла: "Уперад! Жыццё цудоўнае! Як добра вылезцi з калодзежа, пасядзець у крапiве, прапаўзцi па пыльнай дарозе i адпачыць у сырой канаве. Але ўперад! Трэба шукаць сяброў!.."

I жаба зноў кiнулася падарожнiчаць.

Яна пераадолела поле. Даскакала да вялiкай сажалкi, зарослай чаротам. У зараснiку яе сустрэлi мясцовыя жабы, спыталi:

- Вам тут не вельмi сыра?.. Мы вам рады. Будзьце як дома...

Вечарам госцю запрасiлi на дамашнi канцэрт. Вячэрай не частавалi, затое напiткi былi бясплатныя - цэлая сажалка, пi на здароўе!

Той жа ноччу маленькая жаба пайшла падарожнiчаць далей. Ёй падабалiся зоркi, малады месяц, высокае неба, а ўдзень - сонца на iм. Але для сябе яна ўвесь час паўтарала:

- Я нiбыта ўсё яшчэ ў калодзежы. Толькi ён значна большы за той, у якiм я жыла. А мне трэба ўзняцца ўверх, да самага сонца!

Аднойчы маладой жабе падалося, што месяц цi сонца - гэта проста вялiкiя вёдры. Нехта некалi апусцiць iх да яе, i яна падымецца высока-высока ў неба. Ах, якое там святло, якi бляск! Нават самы каштоўны камень не ззяе так зырка, як сонца. Уперад, да шчасця!

I калодзежная жаба скокнула так далёка, як не ўсялякая жаба здолее, i апынулася на прасёлачнай дарозе. Вакол жылi людзi. Усюды былi сады i агароды. Жаба прыпынiлася адпачыць пад капустай. Агледзелася наўкол i зрабiла новае адкрыццё: