Лидия Адамович - Кветкi самотнай князёўны (на белорусском языке)

- А можа, вось за такога i трэба выходзiць замуж? - разважала ўслых Iрэна. - На дзяўчат не звяртае ўвагi, значыць, жонцы здраджваць не будзе.

- Не кiдайся ў крайнасцi! - папярэдзiла яе Аленка.

- А што, ён цiхi, спакойны, - зазначыла Iрэна. - Я навучу яго сексу, i ён будзе ўдзячны мне за гэта, i нiколi яго не пацягне да другой, бо з другою яму не будзе так, як са мною. Я - суперзорка, так сказаў Янка.

- Выкiнь з галавы Янку i Сцяпана! - строга сказала Аленка. - Пайшлi, трэба яшчэ ў былым Слонiмскiм манастыры пабываць. А потым - у Жыровiчах, там жыве мая бабулька, там - мой любiмы манастыр...

- Хутчэй на аўтобус! - паклiкаў усiх Мiкола. - Да Жыровiч iдзе!

Галя памкнулася была iсцi за ўсiмi, але Анатоль пацягнуў яе за рукаў штармоўкi.

- Стойце! Усе назад! Тут некалькi кiламетраў, а прыгажосць якая! Пойдзем пехам...

- Iсцi да такога месца адна асалода! - падтрымала Аленка. - Анатоль праўду кажа: раней паломнiкi да святых месцаў пешшу хадзiлi.

...З левага боку вiднеўся на ўзгорку зялёны лес. Жоўтае поле пшанiцы звiнела налiтымi каласамi. Босыя ногi падарожнiкаў ступалi ў гарачы пясок, як у муку, пакiдаючы глыбокiя сляды. Па дарозе амаль не было транспарту.

- Некалi землi гэтыя належалi праваслаўнаму вяльможу, падскарбiю Аляксандру Солтану. Было гэта ў 1470 годзе, пры Вялiкiм Княстве Лiтоўскiм, пачаў аповяд Антось. - Пастухi пасвiлi статак i ўбачылi яркае святло, якое лiлося праз галiны дзiкай грушы, пад якою працякаў ручай. Падышлi i ўбачылi на дрэве iкону. Невялiчкую, з далоньку, iкону Божай Мацi. Прынеслi Солтану, але ён схаваў яе ў скрыню, а калi прыйшлi да яго госцi, то хацеў пахвалiцца, палез - а яе там няма! Праз нейкi час пастухi знайшлi iкону на той самай грушы. Тады Солтан пабудаваў храм у гонар з'яўлення цудатворнай iконы. Ля храма з'явiлася вёска Жыровiчы. Землi тут былi добрыя, "тлустыя", казалi. Каля дзесяцi гадоў знаходзiлася iкона ў храме, але ўзнiк пажар, i драўляны храм згарэў. Нiхто на папялiшчы не знайшоў iконы. Прайшоў час, i сялянскiя дзецi, якiя iшлi са школы, заўважылi на гары, дзе раней стаяў храм: сядзiць на каменi ў прамянiстым святле незвычайнай прыгажосцi панi i трымае ў руках iкону тую. Дзецi пабеглi па настаўнiка, а калi вярнулiся - на каменi гарэла свечка i ляжала тая самая iкона. Цяпер той камень знаходзiцца ў адной з цэркваў Жыровiцкага манастыра. Там i цудатворная iкона. Цудадзейнае тое месца - бываеш там, i цягне зноў i зноў...

Мiкола са здзiўленнем пазiраў на сябра.

- Ты быў там?

- Некалькi разоў, - усмiхнуўся Антось. - Заўсёды перад экзаменамi, i вочы лячыў, ваду браў у цудатворнай крынiцы. Мне Аленка параiла.

- А мне здаецца, што гэта казка, - сказаў Мiкола i павярнуўся да Сцяпана. - А як ты думаеш?

Той пацiснуў плячыма. "Чаму ён нiколi не выказвае сваiх поглядаў? падумала Iрэна. - "Хто мудры - той заўсёды маўчыць"? Цi "Маўчыць той, каму няма чаго сказаць, бо галава пустая"? Загадкавы хлопец. А загадкавае прыцягвае".

II

Палаткi раскiнулi на ўскрайку сяла на прыгожым поплаве, сярод зялёнай травы i маленькiх стракатых кветак. Хараство i цiшыня панавалi навокал. Аленка лягла на траву, i ёй здалося, што зямля дыхае. Яна глядзела ў бок манастыра, i здавалася ёй, што вярнулася яна дадому - такая мiлая была ёй гэтая мясцiна! У Жыровiчах, акрамя бабулькi, жыве яе стрыечная сястра Таццянка, у яе такi слаўны хлапчук - Алесiк! Вельмi любiць яго Аленка. I яна, папярэдзiўшы Анатоля, заспяшалася да Таццянкi. I як жа здзiвiлася, калi ўбачыла там сваю мацi. Расчырванелая, падпiтая Соф'я сядзела з Алесiкам на канапе.

- Алесiк кажа, што цябе не любiць! - заявiла яна, выцiраючы далонню вусны, нахiлiлася да малога. - Праўда, сынок? Скажы ёй!

Хлопчык засаромеўся, схаваўся за яе спiну.

- Глупства вы, цётка, кажаце! - сказала Таццянка i павяла Аленку на кухню, каб пачаставаць.

Загаварылi пра вучобу, жыццё. На парозе з'явiлася Соф'я.

- Чуеш! - звярнулася да Аленкi. - Я й кажу яму, каго ты больш любiш: мяне, што табе ўсё купляю, цi Аленку, якая нiчога табе не купляе? Дык ён кажа: цябе! Цябе, цётачка! - зарагатала Соф'я.

Аблiзала вусны i дадала:

- Дачушка, налi квасу!

- Якога табе квасу? - не зразумела Аленка.

- Ды не ты! - махнула рукою Соф'я. - Ты - свякрусiна дачка, бабкi сваёй любiмай, i таткi свайго, калекi! А мая - вось! - яна абняла Таццянку. - Маю дачушку ўзялi замуж, а цябе нiхто не бярэ!

I яна навалiлася на Таццянку, абняла, зацмокала ў твар.

- Ай, цётка Соф'я! - вырывалася Таццянка. - Чаму вы Аленку не любiце?

- Няхай яе мая свякруха любiць! Я iх радню ненавiджу! Свякруха прыбягала, плакала: ой, ой, сястрычка мая памерла! Ха-ха-ха! Хутка й сама памрэ!

- Што, бабка Нiчыпарыха памерла? - са слязьмi вымавiла Аленка. - Чаму ты мне не сказала?

- Бо я ад радасцi п'ю i танцую! - засмяялася Соф'я. - Увесь ваш род загублю пад корань, бо жыццё маё загубiлi, гады!

I Соф'я загаласiла. Аленка выбегла з хаты i пайшла да сваёй бабулькi.

- Уздыхаеш, бедная! - абняла Аленку бабка. - Доўга яна яшчэ тваю кроў пiць будзе...

Сухенькая, сярэдняга росту, бабка была акуратнай i ладнай гаспадыняй, хоць апошнi час i не мела ўжо сiлы ўпраўляцца ў хаце, на агародзе i ў хляве. Трымала некалькi курэй ды аднаго парсюка. Прыходзiла Таццянка, дапамагала. Адзетая бабка сёння ў карычневую спаднiцу, паўзверх якой завязаны белы фартух, у сiнюю трыкатажную кофту, на галаве белая хусцiнка.

- Я табе грабеньчык у Баранавiчах купiла! - падала гасцiнец Аленка. - А дзе твая кошачка?

- Бегае, - усмiхнулася бабка i абняла Аленку. - А матка твая ж бiла яе, кошачку маю, як я жыла з вамi, - бабка выцерла рукою вочы, - i мяне не раз у галаву таўкла. Калi ж ужо табе, Аленачка, Бог шчасця дась? Малiся, донечка мая, малiся! Можа, падась Бог табе знак свой.

Бабка дастала з шуфлядкi свой малiтоўнiк i падала Аленцы.

- Вазьмi з сабою ў паход, спатрэбiцца.

Аленка падзякавала.

...Белыя фiранкi на вокнах, праз iх вiдаць кавалачак неба. Вышыты ручнiк на покуцi.

- Гэта ж я яго вышывала! - усмiхнулася Аленка. - А памятаеш, як да нас бабкi прыходзiлi на вячоркi? Гiсторыi розныя расказвалi. Бабка Вера чытала Мележа, "Людзi на балоце". Бабка Каця варыла трактарыстам абед i хвалiлася, што ёй столькi курэй кожны раз варыць прывозяць, што яна так наелася! Бабка Яўстрацiха прыходзiла, настаўнiкава мацi. Яе ўжо няма. Бабкi Маланнi няма, у якой брат манахам у Кiева-Пячэрскай лаўры.

- I сястрычкi маёй няма, - заплакала бабка. - Ты так любiла яе!..

Аленка абняла бабку.

- Усiх ты памятаеш, донечка, - прашаптала тая. - Каго няма, i тых добрым словам успомнiш. Хутка i я да iх пайду...

- Ну, што ты! - супакоiла яе Аленка. - Пажывi яшчэ. З кiм жа я застануся?

- З Богам, дзiцятка, з Богам, - закiвала галавою бабка. - Адзiн ён у нас з табою заступнiк...

- Усiм па цукерачцы да гарбаты! - гаманiла Галя, завiхаючыся ля вогнiшча. - Вось гэтая цукерка - апошняя, i я аддам яе Анатолю з Iрэнай, у iх сямейная палатка, няхай i цукерка будзе адна на дваiх!