Лидия Адамович - Кветкi самотнай князёўны (на белорусском языке)

I ўсунула яму ў руку карамельку.

- Так! Ужо рэўнасць пачынаецца? - павысiў голас Анатоль. - Гэта апошнi паход для цябе! Не бяру нават на турзлёты! Тваё месца - на кухнi!

- Ды не равi ты! - крыкнула на яго Iрэна. - Галя, давай мяняцца месцамi!

Яна забрала свой заплечнiк i спальнiк i панесла ў другую палатку.

- Галя, забiрай, калi ласка, свой спальнiк i нясi ў Толеву палатку! сказала настойлiвым тонам Iрэна. - Анатоль, ты няправiльна сябе паводзiш, трэба паважаць будучую жонку, шанаваць яе!

- Я павiнен клапацiцца пра ўсю групу! - адрэзаў той. - Што гэта за кiраўнiк, якi мiлуецца ў палатцы з будучай жонкай!

- А з кiм ён павiнен мiлавацца, з чужою нявестай?

- Нi з кiм! - крыкнуў Iрэне Анатоль. - Я з табою мiлаваўся, цi што, лялька ты размалёваная! Табе не ў паходы хадзiць, а на матрацы грэцца!

- Не смей абражаць Iрэну! - падышоў да яго Мiкола.

- Хлопцы, цiха! - супакоiў iх Антось. - Можа, Анатоль i праўду кажа: нельга кiраўнiку групы мiлавацца з будучай жонкай цi нявестай, а трэба дбаць пра ўсю групу. Вось Анатоль i выбраў нейтральнага чалавека суседам да сябе ў палатку - Iрэну. Яна ж - нiчыя нявеста. Таму раўнаваць да яе, Галя, табе няма чаго! Ну хочаш, я пайду спаць да Анатоля ў палатку? Я i Аленка! Згода? I нiкому не будзе крыўдна i цесна ў палатцы. Ну як, хлопцы?

Антось абвёў усiх позiркам. Сцяпан моўчкi, бы яго не датычыць, калупаў наском чаравiка трухлявы пень. Мiкола кiўнуў галавою. Анатоль уздыхнуў i прамовiў:

- Парадак! Канфлiкту няма!

...Над вуллямi кружылi кропкi-пчолкi, растапырыўшы крылцы, садзiлiся на кусты малiннiку, на белую квецень яблынь, акуратна пасаджаных у рады руплiвымi манашкамi. За садам, уздоўж возера, паважна хадзiў качур, кракаў, клiкаў качак да вады. Ускочыла ўгору рыбiна, схапiла мошку i знiкла ў возеры. Перавернуты човен прыткнуў смаляны бок да цаглянай агароджы манастырскага двара. Тут жа стаяла сучасная тэхнiка для апрацоўкi зямлi.

Аленка прайшлася ўздоўж агароджы, па вузкай упадзiне, пазiраючы ўгару на дрэўцы i кусты. Над iх верхавiнамi бялеў купал Багаяўленскай царквы. Узнялася наверх. Абышла царкву кругом. Пастаяла ля магiл архiрэяў i ля магiл без надпiсаў - толькi крыжыкi. Тут пахаваны браты i сёстры, манахi. Аленка падумала, што, мабыць, вельмi добра быць пахаванай вось тут, у манастыры. Нiхто не зруйнуе магiлу, не пабудуе на ёй дом. Цiшыня i ўтульнасць, спакой манастырскага жыцця i небыцця, вечнасцi.

Калi чалавек са спакоем i развагаю задумваецца пра смерць, значыць, ён пасталеў. Аленка прайшла паўз келлi, i ўпершыню ёй захацелася адзiноты i спакою.

Лучше кельи нет подруги

Средь монашеской среды.

Она лечит все недуги,

Избавляет от беды...

прашаптала Аленка словы вершаў невядомай манашкi. Верш гэты, як i ўсе артыкулы ў самадзейнай манастырскай газеце, быў без прозвiшча аўтара. А можа, яго складалi ўсе разам?

Знай одну только дорогу:

В храм и в келию свою,

Угождай с любовью к Богу,

Чтоб блаженствовать в Раю.

Аленка ўсмiхнулася, i такою нiкчэмнаю здалася ёй уся мiтусня ў свеце: бязглуздыя мары аб прывiдным каханнi, цяга да хутчэйшага замужжа, як быццам потым адкрыецца там для цябе рай, набыццё моднага адзення, салоны, пустыя размовы на фiласофскiя тэмы, спорт, палiтыка... Усё адна мiтусня... I ўсё гэта праходзiць з узростам: захапленнi, мары, каханне, вечным застаецца толькi Бог. I Любоў, але не тая, якую прыдумалi людзi, падмянiўшы сапраўднае бутафорыяй: мiлаванне-расстанне, слёзы-пацалункi, клятвы-здрады, а вось гэтая любоў, якая ў манастыры памiж людзьмi! Аленка ўспомнiла, як да яе звярталiся: "Сястрычка, сядай сюды, калi ласка!", "Сястрычка, у нас нельга апранацца так, даруй мне, грэшнай! Я табе зараз прынясу што-небудзь iншае", "Матушка, можа, вам цяжка?", "Братка, дапамажы, калi ласка". Усюды такая любоў, ветлiвасць, клопат аб iншых, што хочацца застацца тут назаўсёды. Учора Аленка стаяла ля плота ў манастырскiм садзе, а па той бок плота iшлi па вулiцы свецкiя хлопцы i лаялiся бруднымi словамi.

Вкусив райского блаженства

Всех молитв, канонов, митр,

Монастырского единства,

Ты, монах, захочешь ль в мир?..

Галiнкi акацыi калыхалiся ад подыху соннага ветру, марудна, ласкава краналi халодную шыбiну. Смугла-сiнi вечар прыйшоў на зямлю. Зацiхлi гукi, гамонка руплiвага дня. У маленькай агульнай келлi ля столiка з лампадкаю сабралiся паломнiкi, свецкiя людзi. Яны пазiралi на спакойны, лагодны твар манашкi, прыслухоўвалiся да яе роўнага, разумнага голасу.

- Недасягальны i магутны Бог, - гаварыла яна, - таму наш розум не можа ахапiць усяго i зразумець сутнасць Бога. Але чысцiнёю сэрца свайго мы Яго разумеем i наблiжаемся да Яго. Як нiхто i нiколi не змог удыхнуць у сябе ўсё паветра, так i розум не змесцiць неабсяжнае Божае сутнасцi. Мы павiнны радавацца таму, што Бог недаступны розуму зямнога чалавека, Яго мы будзем пазнаваць усю вечнасць, якая чакае нас пасля смерцi нашай.

- Матушка! - падала голас дзяўчына ў белай блузцы i жоўтай касынцы. Парайце, калi ласка, што мне рабiць! Здаецца, раблю дабро, а выходзiць - зло. Я прыехала на хутар, пачала расказваць усiм пра Бога, кнiжкi духоўныя раiла, а з мяне пасмяялiся.

- Дзiця маё, - уздыхнула манашка, - Хрыстос гаварыў: "Не кiдайце бiсер свiнням!" Не будзь такою даверлiваю, не кiдайся адразу з адкрытаю душою да людзей, не даведаўшыся, хто ёсць хто. Бiсер - гэта душа наша. Пазбягай дрэнных людзей i не старайся iх выправiць - белым чорнае не адбелiш, толькi выквацаешся...

- Матушка! - звярнулася да манашкi другая дзяўчына. - На мяне нi з таго нi з сяго пляткараць...

- Плюнь на iскру, i яна патухне, а калi дзьмуць будзеш, то разгарыцца, i нядоўга да пажару! Калi церпiш ад людзей знеслаўленне - гэта пасланне ад Бога да славы тваёй, бо пакора - вышыня, чым глыбей пакора, тым вышэй чалавек узносiцца духоўна. Ты ж не крыўдуеш на дзяцей, якiя абы-што балбочуць? Дык i на плеткароў не крыйдуй, маючы ўзвышаную душу. Людзi заўсёды будуць пляткарыць - iм не дагодзiш. Калi Хрыстос прапаведаваў, злыя людзi казалi: "У iм д'ябал!" Пачаў вылечваць - то ён, маўляў, дурань! I так iм дрэнна, i гэтак. Людзi ненавiдзяць разумнейшых за сябе. Не шукай спакою i спачування ў людзях, а шукай яго ў Бога i ў людзей веруючых.

- Матушка, а як мне пазбегнуць непрыемнасцяў на новым месцы працы? спытала Аленка.

- Маўчанне - вось поспех, вось пачатак мудрасцi! - адказала тая, паклаўшы ёй руку сваю на плячо. - Калi ты будзеш маўчаць, табе будзе добра на любым месцы, усюды... Аддаляйся ад людскога жыцця, i пазбегнеш граху.

Ружовая Аленчына шчака кранулася мяккай падушкi, рука павольна нацягнула коўдру. У куце перад iконай гарыць лампадка: блакiтнае марыва, водсвет падае на белую сцяну. Цiшыня i спакой ахутваюць келлю. Толькi аднекуль здалёку, бы пранiзлiвы боль, паўстаюць перад вачыма Аленкi прыгожы твар, абцалаваны сонцам у летнiм паходзе, белазубая гарэзлiвая ўсмешка, шырокiя плечы, дужыя рукi, зменлiвы позiрк, сакавiты голас таго, каго нельга вырваць з сэрца.