Антон Алешка - Маладосць

Міця праверыў абавязкі, упэўніўся, што ўсе ў курсе справы, падаў каманду.

— Нарад па каравулах, арш!

У памяшканне заходзілі з старое змены каравула, разражалі вінтоўкі, дакладвалі памочніку. Міця прыняў справы і намеціў расклад начной праверкі пастоў.

Тэлефаніст званіў, нахіліўшыся над сталом, выклікаў нумары.

Новы нарад выконваў свае абавязкі.

К адзінаццаці ночы ў штабе заціхла.

Міця зацягнуў чорныя шторы на вакне, паправіў рамень нагана праз плячо. Спыніўся каля дошкі загадаў.

Увайшоў памочнік, абсыпаны снегам, далажыў.

— У гаражы свет уключан. Па каравулах усё ў парадку.

Селі ўпоруч на мяккай канапе і памочнік, курсант аднаго ж з ім узвода, чарнявы юнак з Донбаса, пакурвае і апавядае пра вынікі сёнешняй стральбы.

І ўжо калі гадзіннік гучна адбіў дзве гадзіны, помочнік спытаўся:

— Таварыш дзяжурны, загадаеце адпачываць?

— Адпачывай.

Міця паправіў шлем, выняў з шуфляды кніжку. I знайшоўшы месца, дзе спыніўся, углыбіўся ў чытанне.

У школе вырас ён. Гэта ўжо не той танклявы юнак у падраных сандалях. Цяпер ад яго вее падцягнутасцю, чоткасцю ў рабоце.

Ён адлажыў у бок кніжку, усмомніў пра ліст ад Надзі. Гэта абудзіла прыемныя малюнкі сустрэч у памяці і цёплага развітання Ў Менску. Спыніўся каля камутатара, пазваніў..

— Пост пяць?

Нібы з-за плячэй, так выразна пачулася.

— Пост пяць, таварыш дзяжурны.

Міця глянуў на гадзіннік, пабудзіў памочніка.

— Пайду правяраць...

Памочнік устаў.

Каля брамы свяціла блакітная лямпачка. Па аснежанай сцежцы Ў кажусе крочыць вартавы курсант.

Нячутна цярушыць лёгкі сняжок.

У браме сустрэўся карнач са зменай каравула.

— Таварыш каравульны начальнік, пойдзем...

На вуліцы ні душы...

— Праверым каля склада.

Пазней зайшоў Міця ў памяшканне. Зняў пальчаткі. Памочнік усміхаейца.

— Замерз, таварыш дзяжурны?

Пад дзень заходзіў камісар.

Міця правёў яго, ішоў ад брамы і думаў: „Чаму чалавеку не спіцца? Другі б нават і не падумаў, а гэта бачыш“...

Раніцою не заўважыў як хутка прайшоў час. Быў каля гаража, бо курс выязджаў на тактычныя заняткі ў поле, потым зайшоў у казарму, у сталовую. I калі на ганку паказалася прысадзістая фігура начальніка, выйшаў і адрапартаваў, чым займаецца школа.

Пад вечар машыністка прынесла загады ад начальніка. Міця выклікаў пасыльнага, прагледзеў аркушы. У папцы значылася яго проэвішча і падзяка начальніка школы за ўзорнае нясенне дзяжурства. На твары расплылася ўсмешка. Ён адаслаў пасыльнага і сеў за кніжку. У пакой зайшоў новы дзяжурны з памочнікам, узваліў на стол падсумкі з патронамі.

3

Паліць сонца.

Шкляная сінь неба нікне ў далечы палеткаў. Надзя абвязала хустачкай валасы, пазірае на асляпляюча белы ліст падручніка. Прыплюшчыла крыху вочы, нахілілася. Замільгалі вялікія літары з ружовым абадком. Палажыла падручнік, азірнулася. За рэчкай у двух кілометрах застаўся гарачы горад. Тут вальней...

Плешчацца ў берагі рэчка. Пад нагамі ледзь чутна сціраецца ў пацяруху выгарэлая трава. Надзя акунаецца ў ваду, плыве па цячэнню. Па пясчаніку выходзіць на ручаіну, густа наросшую мяккай травою. Ступае паволі, нібы баіцца наткнуцца на што. 3 зе­лені палеткаў памахвае ветрык. Смуглае цела блішчыць на сонны ад кропелек вады. Сонца прыпякае ў плечы. Побач кусцікі... Яна сабрала свае рэчы і пайшла туды. Прыемна адпачываць у цяньку. Надзя абцягвае прыліпшы купальнік, лажыцца і чытае. Сюды яна едзе з раніцы. Увесь дзень чытае, купаецца. Экзамены падыходзяць к канцу. 3 вышыні настойліва льецца рокат матора. Надяя прыплюшчана глянула ў сінь неба. Хутка пранёсся срабрысты самалёт. Доўга глядзела яму ўслед.

„Няхай-бы ён прыляцеў, — мільганула прыемная думка.— Недзе на граніцы цяпер. Што ён робіць у гэты момант?"

Закрыла далонямі вочы.

...Махае Міця рукою праз вакно. Яго твар з дзіцячай усмеш­кам аддаляецца пад грукат колаў. Гэты малюнак ярка ўсплывае ў памяці.

„Далека, далека ён зараз",— думае яна. Сплятаюцца думкі ў прыгожыя вянкі. Замірае сэрца ў дагадках.

— Адлегласць?.. Xiбa яна можа перашкодэіць? — пытаецца яна і, зірнуўшы на прасторны луг, ловіць сябе на гэтым запытанні.

Надзя зноў бярэцца за кніжку. Ліст на галінцы дробна дрыжыць. Кучаравая пасма ўпала на абпалены сонцам твар.

4

Аднастайна цікае будзільнік на стале. Міця рыхтуецца да заняткаў. Перад ім падручнік японскай мовы. Ён узіраецца ў шматпавярховыя іерогліфы, перапісвае іх у сшытак. Хоць вучоба ідзе марудна, але настойлівасць Міці расце з кожным днём.

У гуртку мовы ён можа ўжо задаць пытанні, адказаць на нека- торыя і часткова зразумець, што гаворыць настаўнік.

У пакойчыку ўсё проста. Стол, два крэслы. У кутку ложак, старанна засланы зялёнай коўдрай, насупраць — канапа з кітайскімі ўзорамі. Засталася яна ад фельчара, які паехаў на вучобу ў мінулым годзе. На сцяне вісіць вінтоўка, карта. Праз вакно відаць сопку і шматок шэрага манчжурскага неба. У калідоры пачуліся крокі. Рэзкі стук у дзверы.

— Можна?..

Міця ўстаў.

Баец падаў пакет.

— Ад начальніка заставы...

Баец бразнуў абцасамі і знік.

Міці трэба зараз жа з‘явіцца да начальніка па аператыўнай справе. Ён сунуў падручнік, хутка адзеў макентош. Пры выхадзе зірнуў у люстарка і крыху сумеўся. Пад носам ледзь-ледзь прабіваліся вусікі. Ён усміхнуўся, махнуў рукой. У кабінеце начальніка заставы сядзеў Чухрай, даўні знаёмы Міці, сакратар комсамольскай арганізацыі суседняга калгаса. Яго бронзавы твар быў устрывожаны, але калі яны сустрэліся поглядамі — у вузкіх прарэзах вачэй заіскрыліся, як і заўсёды, хітрыя агеньчыкі.

Міця слухае начальніка і водзіць алоўкам па карце раёна. Яны абмеркавалі паведамленне Чухрая і парашылі, што Міці неабходна ехаць у калгас. На краю калгаса жыў рыбак кітаец Сінь Вінь. Чухрай падсачыў учора, што ўвечары да яго зайшлі двое. Ён хацеў даведацца, хто там і нібы таго, што яму патрэбна свежая рыба, зайшоў у хату. Кітаец ляжаў на палку. Болей у хаце нікога не было. Чухрай падумаў,— здалося.

Раніцою сёння, адкуль і ўзяліся, у калгас з'явіліся двое з зямельнага аддзела правяраць абмалот. Чухрай сачыў за імі ўвесь час, потым адклікаў старшыню калгаса, маргануў яму і вярхом прыімчаў на заставу. 3 заставы выехала двое да граніцы, а Міця з ездавым накіраваўся ў калгас.

Вузкая дарожка шамаціць пажоўклым апаўшым лісцем. Васенняе сонца павісла над сопкай. 3 лесу цягне прагорклым балотным пахам. Міця абагнуў сопку і выехаў на палетак. Уперадзе віднеецца калгас. Міця саскочыў у пясок вуліцы насупроць канцыляры, аддаў повад ездавому. Бразнула клямка ў дзвярах. Незнаёмыя адказалі на прывітанне і прадаўжалі разглядаць на стале паперы. Міця прысеў на лаўку. Старшыня калгаса падкруціў вусы.