Махмуд Самандаров - Шаҳар муҳитида инновацион биноларни шакллантириш асослари. Ўқув қўлланма

Сидней опера театри Австралия

У 1979-йилда, опера театри қуриб битказилгандан сўнг якунланди ва дунёдаги энг катта механик орган ҳисобланади. Опера уйи кўпроқ анъанавий тарзда жойлаштирилган – 1547 кишига мўлжалланган қутилар ва галереялар проссениум атрофидаги токчаларда кўтарилган. Концерт зали ҳам, опера театри ҳам ичи бўш ёғоч цилиндрлардан ясалган ташқи акустик рамка билан жиҳозланган. Ушбу ташқи девор, томнинг қовурғалари ва пўлат нурлари билан биргаликда асосий заллар ташқарисидаги коридорлар ва фойеларда табиий оҳанглар палитрасини яратади. Иккита энг катта чиғаноқ камарлари концерт зали ва опера театрининг шифтини ташкил қилади. Бошқа залларда шифтлар кичикроқ тонозларнинг кластерларини ҳосил қилади. Aсосий кириш ва асосий зинапоядан узоқда жойлашган энг кичик қобиқда ресторан жойлашган. Опера уйининг томи 2194 та йиғма участкадан иборат бўлиб, баландлиги 67 м, оғирлиги эса 27 тоннадан ортиқ бўлиб, бутун конструкция умумий узунлиги 350 км бўлган пўлат кабеллар билан мустаҳкамланган. Театрнинг томи диаметрли рулманли бетон шардан бир қатор «чиғаноқлар» томонидан яратилган.

Сидней опера театри Австралия

492 фут, улар одатда «чиғаноқлар» ёки «елканлар» деб номланади. Бу чиғаноқлар бир хил 32 префабрик қовурғалар томонидан қўллаб-қувватланадиган учбурчак шаклдаги префабрик бетон панеллардан қурилган. Барча қовурғалар битта катта доиранинг бир қисмини ташкил қилади, бу эса томларнинг контурларини бир хил шаклга эга бўлишига имкон берди. Томга оқ ва мот кремли 1 056 006 та плитка (ўзини ўзи тозалаш технологияси билан) қўйилган. Турли хил ёруғлик шароитида плиткалар турли хил ранг схемаларини яратади. Плиткаларни ётқизишнинг механик усули туфайли томнинг бутун юзаси мукаммал силлиқ бўлиб чиқди, бу эса қўлда ётқизиш билан мумкин эмас эди.

ХХ аср охири. шаҳар муҳитида бино ва иншоотлар ривожланишининг эстетик ва коммуникация босқичини тавсифлайди.

Йигирманчи асрнинг охирларида архитектура. тарихий тараққиётнинг анъанавий чизиғини бузди. Бу бир қатор сабаблар ва биринчи навбатда, умумий урбанизация билан боғлиқ. Энг йирик шаҳарларда транспортнинг ҳаддан ташқари юкланиши туфайли транспорт ва пиёдалар ҳаракатини ажратиш ва ер ости урбанизмидан фойдаланган ҳолда уни шаҳар марказидан максимал даражада олиб ташлаш учун уни қайта қуриш зарурати туғилади. Бу даврда у ерда йўл ҳаракати муаммоларини ҳал қилиш учун ер ости сатҳидан фойдаланадиган кўплаб бинолар мавжуд.

Шуни таъкидлаш керакки, кўплаб йирик шаҳарларда бинолар ва иншоотларнинг тузилишига кирадиган баланд транспорт коммуникацияларини яратиш бўйича инновациялар мавжуд, аммо ер ости маконидан фойдаланиш усули ҳали ҳам кенг тарқалмоқда.

Бундай муаммони ҳал қилишнинг ўзига хос намунаси бизнесни яратишдир

Париждаги мудофаа маркази. Бу 1950-йилларнинг охирида бошланган халқаро лойиҳа бўлиб, унинг асосий мақсади кўпчилик муассаса ва идораларни энг яқин шаҳар атрофига кўчириш орқали шаҳар марказини тирбандликдан халос қилишдир. Вазифа муваффақиятли бажарилди. Мудофаанинг ўзига хослиги шундаки, у улкан бетон плита-эспланадада жойлашган. Ушбу ечим туфайли пиёдалар ва транспорт оқимлари ажратилади.

Париждаги мудофаа маркази

Париждаги Aрк битта улкан хиёбон

Кўндаланг кесимда платформа турли коммуникацияларни – метро линияси, темир йўл, автомобил йўллари, автовокзаллар, автотураргоҳлар, техник галереялар тармоғини бирлаштирган кўп қатламли темир-бетон конструкциядир. Бундан ташқари, «ер ости» майдонининг бир қисмини дўконлар ва кўргазма заллари эгаллайди. Платформа периметри 25—40 қаватли маъмурий бинолардан иборат. Узунлиги 1,2 км ва кенглиги 250 м бўлган пиёдалар зонаси бўлган бизнес марказининг қурилиши 1955 йилда бошланган. Биринчи офис биноси 1958 йилда очилган.

Париждаги мудофаа маркази

Париждаги мудофаа маркази

Ла Дефенс

Бугунги кунда Ла Дефенседа турли банклар ва суғурта компанияларининг кўплаб бош қароргоҳлари жойлашган. Пиёдалар платформаси ҳудудида Катта Aрч – бизнес марказининг акценти (меъмор Ж. Спрекелсен) жойлашган. Бу амалда куб (кенглиги 108 м, баландлиги 110 м, чуқурлиги 112 м), миноралари шиша ва мармар билан қопланган. Уларда давлат идоралари жойлашган; энг юқори қисмида кўргазма маркази жойлашган бўлиб, унга минора каби панорамали кўринишга эга лифтлар орқали бориш мумкин. Aрк – шаҳарнинг остонаси бўлиб, у ердан Париж ва унинг атрофи кўринади.

Aрк – шаҳарнинг остонаси

Aрк – шаҳарнинг остонаси

Карусел аркаси, Туилериес, де ла Конкорд майдони, Чампс-Елисйск, Ла Дефенсе майдони ва ниҳоят, Буюк Aрк битта улкан хиёбонни ёпади, унинг истиқболи кузатув майдончасидан кўриниб туради. Бизнес маркази умумий марказий ўқ бўйлаб режалаштирилган бўлиб, у Парви, Мудофаа ва Эспланаде майдонларини ўз ичига олади, улардан ҳовлилар ва уйлар орасидаги майдонлар чўзилади. Барча объектлар бир хил услубда яратилган, жабҳаларнинг турли шакллари, тўқималари ва рангларига эга, бу минораларнинг жиддийлигини юмшатади. Майдон ва ҳовлиларнинг ҳайкалтарошлик ва безакли дизайни ҳам инсон учун атрофдаги биноларни кенг кўламли қилади.

Мудофаа ва Эспланаде майдонлари

Парви, Мудофаа ва Эспланаде майдонлари Европадаги энг йирик бизнес маркази ҳисобланган Мудофаа марказий бизнес марказининг пиёдалар зонаси ҳисобланади. Бу ҳудудни очиқ осмон остидаги музей деб аташ мумкин. Унинг тузилиши фавворалар, майдонлар, ҳайкалларни ўз ичига олади. Ҳудудда шаҳар маркази ва барча турдаги ер ости транспорти билан алоқани таъминлайдиган иккита метро бекати мавжуд. Трафик ва пиёдалар оқимини ажратишнинг оригинал ечими ноёб ва дунёда ягонадир.