Коллектив авторов - Мир Калевалы

– No, ehkä asialle voisi tehdä jotakin. Sinä olet oikein mukava satu, ja minun aikanani lapset pitivät sinusta, mutta sinussa on niin paljon vanhanaikaisia sanoja ja asioita, että nykyiset lapset eivät ehkä ymmärrä sinua ollenkaan. Voisin viedä sinut kansansatujen arkistoon, mutta siellä sinä olisit melkein yhtä unohdettu kuin nytkin. Sinuthan on tarkoitettu lapsille, ja siellä sinua lukisivat vain jotkut perinteen tutkijat… Mitähän sinulle voisi tehdä?

Mummo mietti ja mietti ja sanoi sitten:

– Sinut pitää aivan yksinkertaisesti kertoa vähän uudemmalla tavalla. Minä vain en oikein tiedä, miten. Mutta asiasta voi kyllä ottaa selvän. Lähdetään kaupunkiin minun poikani perheeseen joksikin aikaa. Minä katselen ja kuuntelen siellä, mitä lapset nykyään tekevät ja mistä puhuvat, ja sen jälkeen kerron sinut uudella tavalla.

Niin sitten tehtiin. Mummo sanoi jo aikuiselle pojalleen, että hänen olisi vaikea asua talvi mökissään, muttei hän halunnut laitokseen. Voisiko hän viettää talven pojan perheessä? Siellähän oli vapaa huone. Poika sanoi, että totta kai, ja mummo muutti talveksi pojan luo. Satu seurasi häntä kuin varjo, ja kaikki luulivatkin sitä vain mummon varjoksi.

Mummo seurasi tarkkaan pojan lasten touhuja. Päiväsaikaan, kun lapset olivat koulussa, mummo kuljeskeli kaupungilla ja istuskeli mielellään koulujen ja lastentarhojen pihojen lähellä. Hän kuulija näki paljon kaikenlaista, ja joulun jälkeen hän sanoi sadulle:

– No niin, nyt ruvetaan kertomaan sinua uudestaan.

Ja niin sitten ruvettiinkin. Ja siinä mummon kertoessa sadun vanhanaikainen mollamaijakolttu muuttui farkuiksi ja näpsäkäksi pusakaksi, ja hiirenhäntäleteistä tuli pörheä kampaus uusinta koulutyttömuotia. Mutta itse satu oli se sama satu kuin ennenkin.

Aluksi mummo kertoi sadun lapsenlapsilleen, mutta he olivat jo vähän liian isoja kuuntelemaan satuja. Mummo kysyi koulusta, voisiko hän tulla kertomaan pienimmille oppilaille sadun, ja hän saikin tulla kouluun. Hän kertoi sadun saliin kokoontuneille ekaluokkalaisille ja heidän opettajilleen.

Yhden opettajan serkku oli lastenkirjojen kustantaja. Opettaja soitti serkulleen ja sanoi, että heillä koulussa oli käynyt mummoja kertonut tosi kivan sadun. Voisikohan siitä tehdä kirjan? Hän kertoi sadusta sen, minkä muisti, ja se kuulosti serkun mielestä mukavalta.

Serkku tuli tapaamaan mummoa ja tietysti myös satua. Mummo kertoi hänelle sadun, ja satu lähti hänen matkaansa. Niin sadusta tehtiin kirja. Ja heti, kun kirja ilmestyi, siitä tehtiin vielä animaatioelokuva telkkariin… Nyt lapset lukivat ja katselivat uudesti kerrottua satua ja pitivät siitä kovasti, koska se oli niin iloinen, ja siinä oli niin mukavat kiltit henkilöt.

Kun kirjan ja elokuvan asiat oli hoidettu, olikin jo kesä alussaan. Mummo sanoi poikansa perheelle kiitokset ja lähti takaisin mökkiinsä. Siellä pitäisi kesällä hoitaa mansikkamaata, kukkamaata ja vaikka mitä kaikkea.

Eräänä aamuna, kun mummo taas istui portailla aurinkoa ottamassa, hänen luokseen lennähti iloinen pieni lintu, jossa mummo heti tunnisti sadun. Se oli nyt muuttunut linnuksi.

– Tulin hyvästelemään ja kiittämään sinua – sirkutti satu. – Minä olen lähdössä ulkomaille, ja aion kiertää koko maailman. Nyt minulla on omat siivet, joilla pääsen lentämään. Kiitos sinulle, että pelastit minut, ja hyviä vointeja! Näkemiin! – ja se pyrähti lentämään puiden latvojen yllä.

Mummolle oli tulla kyyneleet silmiin: oli niin haikea sanoa hyvästit sadulle. Mutta mummo ei halunnut pahoittaa sadun mieltä ruikuttamalla yksinäisyyttään. Hän hymyili urheasti ja huusi sadun perään:

– Näkemiin! Onnea ja menestystä sinulle! Pidä hauskaa siellä!

Kun satulintu oli jo katoamassa taivaanrantaan, mummo säpsähti ja huusi sen perään:

– Hei! Kuuletko sinä vielä minua?!

– Kuulen! – kuului vastaus.

– Jos tapaat matkallasi muita unohdettuja satuja, sano, että tulisivat minun luokseni! Minä tiedän nyt, miten ne voi pelastaa!

– Hyvä on! Minä sanon!

Niin satu lensi matkoihinsa, ja mummo jäi istumaan siihen portaille.

Mummo asuu vieläkin siinä mökissään ja odottaa, että hänen luokseen tulisi muita unohdettuja satuja. Ja kyllä niitä varmasti tuleekin! Onhan niitä – unohdettuja satuja…

Пяйви Ненонен

Жила-была на свете маленькая сказка, которую все позабыли. Это была старая народная сказка. В прежние времена ее рассказывали детям, и она им очень нравилась. Но никто не может теперь объяснить, по какой причине она забылась.

К счастью, существуют люди, которые собирают народные сказки. Они бродят по деревням, знакомятся с народными сказителями, записывают их устные рассказы и тем самым сохраняют народное творчество. Затем из этих устных сказаний составляется книга. Таким образом сказки продолжают жить, даже если их никто больше не рассказывает. Их легко можно найти и прочитать в книгах. А с этой народной сказкой получилось все довольно неудачно – она не попалась никому из коллекционеров-со-бирателей. Может, потому, что многие сказители думают: «Ну, эту сказку миллион раз рассказывали и другие тоже, нет желания опять рассказывать». Вот постепенно сказка и забылась.

Бродила она по всей земле, всеми забытая и брошенная, пока не набрела на избушку одной старушки.

Старушка жила одна посреди леса, хотя ей давно уже говорилось: пора перебраться в дом для престарелых. У старушки именно в это время начинала слабеть память. Иногда она даже не помнила, что поставила вариться картошку, и та, конечно, подгорала. А то забывала, что ужинала уже, и ужинала второй раз.

Хотя такое не очень часто случалось и обходилось без особых неприятностей. Не хотела бабушка жить ни в каком доме для престарелых. Ей было хорошо в избушке. Одна лишь была печаль, что так редко видела других людей. Дети ее и внуки жили далеко и не имели возможности часто ее навещать. До соседней избушки дорога была длинной, и бабушка уже не могла ходить туда через лес. Так же и вторая старушка – хозяйка соседней избушки – тоже не в состоянии была ходить в гости. Они разговаривали только по телефону. Раз в неделю бабушку навещала работница социальной службы и приносила продовольственные покупки, присматривала за порядком в доме. Но работница приходила лишь на короткое время, у нее были и другие престарелые клиенты. Она спешила, с ней нельзя было болтать подолгу.

Бабушка, по мнению некоторых, становилась немного чудаковатой. А другие, наоборот, говорили, что у бабушки вполне здравое воображение. Так вот, однажды забытая сказка появилась у дома бабушки. Бабушка, сидящая на крылечке в лучах утреннего солнца, увидала сказку в образе маленькой девочки, которая стояла во дворе. На девочке было клетчатое платьице, а волосы заплетены в две тоненькие, как мышиные хвостики, косички. В косичках были бантики из красной шерстяной ленты. Странный гость. Но бабушка была рада всякому гостю.

– Кто ты? – спросила бабушка.

– Я сказка. Я потерялась, потому что все меня забыли.

– Но я помню тебя, – воскликнула бабушка. – Еще когда я была совсем маленькой, моя бабушка рассказывала тебя. Теперь я узнаю тебя!

Хотя бабушка плохо запоминала недавние события, но то, что происходило с ней давным-давно, помнила хорошо.

Бабушка пригласила сказку в избушку, угостила чаем и только что испеченным черничным пирогом. За столом она спросила у сказки:

– А почему ты грустная? Ты ведь такая веселая маленькая сказка, в тебе такие все добрые люди и такой счастливый конец!

– Но ведь все равно меня забыли. Сказки существуют для того, чтобы их рассказывать, слушать и запоминать. Как же мне не печалиться?

– Ну, для пользы дела необходимо что-то предпринять. Ты очень занятная сказка, в мое время дети любили тебя. Но для нового времени в тебе слишком много устаревших слов и событий, поэтому нынешние дети не совсем понимают тебя. Можно найти тебе место в архиве народных сказок, но ведь и там тебя также забудут. Ты предназначена для детей, а в архиве тебя будут читать редко и только профессиональные исследователи… Что же можно сделать для тебя?

Бабушка подумала, подумала, затем добавила:

– Надо бы пересказать тебя простым современным, привычным для детей языком. Я не очень знаю, как именно. Но это можно выяснить. Давай-ка отправимся в город, в гости к моему сыну и его семье. Я посмотрю и послушаю, чем занимаются, о чем и как разговаривают современные дети. После этого я расскажу тебя по-новому.