Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

13 снежня 2001

ВАЛАНЦЁРЫ ЗАПРАШАЮЦЬ НА НАБАЖЭНСТВЫ

І просяць дапамагчы набыць яшчэ адзін намёт для часовай капліцы.

Ганна Соусь:

У Курапатах сёньня было так халодна, што калі я брала інтэрвію ў будаўнікоў, не спрацаваў дыктафон. Аднак, нягледзячы на маразы, мінулай ноччу ў Курапатах дзяжурылі сямёра абаронцаў. Уначы чарговы раз ад іскраў з «буржуйкі» загарэўся дах намёту. Полымя загасілі, але засталася дзірка, якую давялося закрыць бляхай. Раніцай валанцёры пілавалі дровы, потым гатавалі ежу. Аляксей Капэлян, які вартуе Курапаты каля двух месяцаў, сёньня быў адказным за харчаваньне. Аляксей — дыякан Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы й бярэ ўдзел ва ўсіх набажэнствах у Курапатах. Ягоны шлях да Бога распачаўся ў 1998 годзе ў Жыровіцкім манастыры.

АЛЯКСЕЙ: Будаваў у Курапатах капліцу. Аднойчы ўбачыў тут валанцёраў. Паразмаўляў зь імі. Так тут і застаўся. І гэта прывяло мяне да Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы.

У Аляксея прыязныя дачыненьні з будаўнікамі й амонаўцамі. Валанцёры жартуюць, што Аляксей займаецца ў Курапатах місіянэрскай справай. Штонядзелю а першай гадзіне ў Курапатах адбываецца набажэнства. Аляксей заклікае ўсіх прыходзіць на іх:

— Служыцца малебен і тры-чатыры экцініі, Малітва за Беларусь, за беларускі народ і беларускіх пакутнікаў у Курапатах. Мы хочам тут паставіць намёт. Мы зьвяртаемся да ўсіх людзей, хто хоча дапамагчы, хаця б часова ўзяць у арэнду нейкі намёт, у якім будуць праходзіць набажэнствы.

Калі я сыходзіла з Курапатаў, Капэлян размаўляў з бульдазэрыстам На кабіне машыны была налепка з эмблемай Беларускай Партыі Свабоды.

13 снежня 2001

ПРАКУРАТУРА ПАЦЬВЕРДЗІЛА, ШТО Ў КУРАПАТАХ ЛЯЖАЦЬ АХВЯРЫ ПАЛІТЫЧНЫХ РЭПРЭСІЯЎ

Такі быў адказ на запыт актывістаў ініцыятывы «За ўратаваньне мэмарыялу Курапаты».

Ягор Маёрчык:

«Як першапачатковымі, так і дадатковымі расьсьледаваньнямі выяўлена, што ў 1937–1940-х гадах органамі НКВД зь месцаў заключэньня вывозіліся ва ўрочышча Курапаты людзі і там расстрэльваліся», — гэтымі словамі начальнік аддзелу нагляду за выкананьнем законаў у войсках і на транспарце, старшы дарадца юстыцыі спадар Доўбыш адкiнуў іншыя вэрсіі адносна таго, чые парэшткі ляжаць у Курапатах.

Разам з гэтым ён адмовіўся абнародаваць вынікі апошняга расьсьледаваньня, якія дагэтуль засакрэчаныя. Дзяржаўны чыноўнік тлумачыць гэта тым, што розныя сілы могуць «шырока выкарыстаць» гэтую інфармацыю ў палітычнай барацьбе.

Мы зьвярнуліся па камэнтар да супрацоўніцы Інстытуту гісторыі Акадэміі Навук Валянціны Вяргей.

ВЯРГЕЙ: На будаўніцтва гэта не паўплывае. Адзінае, на што можа паўплываць, — гэта на агульную грамадзкую сытуацыю. Ня думаю, што цяпер зноў будуць падымацца пытаньні пра «нямецкі сьлед».

Як паведамілі актывісты ўратаваньня мэмарыялу, яны зьбіраюцца дамагацца выкананьня пастановы Савету Міністраў пра ўшанаваньне памяці ахвяраў сталінскага тэрору ў Курапатах. Такая пастанова была прынятая ў 1989 годзе.

14 снежня 2001

ПАЛАТА ПРАДСТАЎНІКОЎ ГАЛАСУЕ СУПРАЦЬ МЭМАРЫЯЛУ

Дэпутаты адмовіліся ўключыць у расходную частку бюджэту краіны на 2002 год будаўніцтва мэмарыялу ахвярам сталінскага рэжыму ў Курапатах.

Уладзімер Глод:

З 81 дэпутата толькі 15 выказаліся «за». Астатнія галасавалі супраць, альбо ня ўдзельнічалі ў галасаваньні. Старшыня Камісіі ў справах бюджэту, фінансаў і падатковай палітыкі Сяргей Кісялёў паведаміў, што камісія не падтрымлівае прапанову дэпутата Ўладзімера Навасяда, паколькі праект помніка ў Курапатах ня значыцца ў адмысловым сьпісе пажаданых аб’ектаў манумэнтальнай скульптуры. А сьпікер Вадзім Папоў дадаў, што ўвогуле будаваць помнік у Курапатах, можа, і трэба, але «не за бюджэтныя грошыкі».

Сутыкненьне абаронцаў зь міліцыяй.

Арышты абаронцаў.

14 снежня 2001

ВАЛАНЦЁРЫ АДМОВІЛІСЯ АД ПРЭМІІ «ХАРТЫІ-97»

Яны мяркуюць, што яшчэ ёсьць час, каб угаварыць будаўнікоў перанесьці падземны пераход у іншае месца, далей ад Курапатаў.

Ганна Соусь:

Сёньня ля Курапатаў будаўнічых работаў не вялі. Тэхніка працавала на ўчастку ля мікрараёну. Валанцёры мяркуюць, што цяпер трэба дамагацца, каб падземны пераход, які заплянавалі пабудаваць ля Курапатаў, перанесьлі ў іншае месца. Гаворыць Аляксей Капэлян:

— Пакуль яны яшчэ нічога не пачалі, трэба ісьці да іх і размаўляць. Хай яны пераносяць гэты падземны пераход. Яны хочуць валіць лес. Але гэтага ня будзе. Мы не дамо зваліць ніводнага дрэва ды куста.

Аляксей зьбіраецца ў панядзелак пайсьці да будаўнікоў зь Віцебску, якія мусяць будаваць пераход. У лягеры крыху паменела валанцёраў. Уначы тут былi толькі чатыры сябры Партыі Свабоды. Паводле аднаго з кіраўнікоў партыі Зьмітра Захарэвіча, гэта зьвязана з маразамі, а таксама з тым, што ў многіх валанцёраў-студэнтаў пачалася сэсія. Зьміцер таксама паведаміў Радыё Свабода, што сябры БПС вырашылі адмовіцца ад прэміі «Хартыі-97».

ЗЬМІЦЕР: Мы адмаўляемся ад гэтай прэміі, таму што «Хартыя-97» робіць усё, каб здыскрэдытаваць нашу арганізацыю. Яна ў свой час спрабавала падвесьці арганізацыю да расколу, у выніку чаго частка сяброў БПС пакінула партыю. Менавіта яны надрукавалі правакацыйны часопіс «Нацыя». Гэта было зроблена ў друкарні газэты «Рабочы». Там пад шыльдай БПС выкладаюцца цалкам расісцкія, нацысцкія ідэі.

Зьміцер часта прыходзіць у Курапаты з гітарай і сьпявае валанцёрам свае песьні. Сёньня ён чытаў свае вершы. Будаўніку Андрэю з Магілёва, зь якім я сёньня пазнаёмілася, 22 гады. Андрэй дзесяць дзён працаваў на будаўніцтве дарогі каля Курапатаў. Сёньня ён ад’яжджае дадому.

АНДРЭЙ: Можа, толькі летам прыеду сюды зноў — асфальт класьці. Працы няма ў Магілёве, толькі Менск і ратуе.

— А Вашы кіраўнікі распавядалі Вам штосьці пра Курапаты?

— Што Вы, навошта ім гэта? Накіравалі ды ўсё — працуйце. Ім гэтае месца, ведаеце...

— А Вам?

— Мне? Мне і так, і гэтак...

Раней Андрэй дапамагаў валанцёрам рыхтаваць пляцоўку пад намёт для набажэнстваў. Але на пагорку — там, дзе знаходзіцца большая частка пахаваньняў, ён дагэтуль ня быў.

Сёньня я бачыла, як раніцай з Курапацкага пагорку зьяжджалі лыжнікі.

15 снежня 2001

«ХАРТЫЯ-97» ПАЧУВАЕЦЦА АБРАЖАНАЙ

Каардынатар гэтай грамадзкай арганізацыі Зьміцер Бандарэнка мяркуе, што словы аднаго з актывістаў БПС, якія прагучалі ўчора ў этэры Радыё Свабода ў дачыненьні да «Хартыі-97» — абраза.