Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

НКВД, ахвяры таталітарнай сыстэмы — ушанаваныя, і гэта самае галоўнае. Для мяне як для польскага амбасадара важна тое, што такім чынам ушанавалі таксама й палякаў, якія тут спачываюць.

Марыюш Машкевіч разам зь літоўскім амбасадарам Ёнасам Паслаўскасам наведалі намёт, у якім жывуць абаронцы Курапатаў.

Сябры Беларускай Партыі Свабоды ў часе цырымоніі заставаліся ў намёце. Паводле лідэра БПС Сержука Высоцкага, гэта было выклікана тым, што яны не атрымалі запрашэньня на цырымонію, тады як былі запрошаныя ўсе астатнія апазыцыйныя палітыкі, і нават тыя, хто ўвогуле ня браў удзелу ў абароне Курапатаў, тыя, хто не наведваў урочышча апошнія месяцы.

Тым часам урачыстасьці працягваліся. Айцец Леанід Акаловіч асьвяціў адноўлены мэмарыяльны знак. І, як і восем гадоў таму й шмат разоў за апошнія амаль чатыры месяцы, што ідзе вартаваньне Курапатаў, ва ўрочышчы сьпявалі «Магутны Божа».

16 студзеня 2002

У КУРАПАТАХ АКТЫВІЗАВАЛІСЯ МІЛІЦЫЯНТЫ

Пасьля ўчорашняй цырымоніі ва ўрочышча зачасьцілі міліцыянты Валанцёры хочуць перагарадзіць дарогу, каб па лясным масiве ня езьдзілі на машынах.

Ганна Соусь:

Сёньня раніцай урочышча выглядала бязьлюдна, асабліва ў параўнаньні з учорашнім днём У намёце валанцёры распальвалі «буржуйку», геадэзiсты рабілі замеры на дарозе. Аднавілася будаўніцтва падземнага пераходу. Я заўважыла, як па засыпанай пяском шырокай дарозе на Курапацкі пагорак некалькі разоў заяжджала міліцэйская машына. Алесь Гетман мяркуе, што міліцыянты атрымалі загад сачыць за тым, каб з адрэстаўраваным памятным знакам ізноў чаго-небудзь ня здарылася.

ГЕТМАН: Учора пасьля цырымоніі дзесьці а пятай гадзіне прыехаў участковы, паглядзеў на лаўку і зьехаў. Сёньня а сёмай гадзіне раніцы зноў прыяжджалі міліцыянты, пыталіся: дзе лава? Нават ня ведалі, дзе яна знаходзіцца. І паехалі на пагорак на машыне. Мы сёньня абмеркавалі й вырашылі: будзем перагароджваць дарогу, каб па Курапатах ня езьдзілі машыны, нават міліцэйскія.

Да ўчорашніх урачыстасьцяў валанцёры паставіліся па-рознаму. Гаворыць Алесь Гетман:

— Было шмат людзей, нават такіх, якія тут ніколі не былі, нават у часе падзеяў 8 і 9 лістапада. І яны рабілі выгляд, быццам яны тут ледзь не галоўныя. Збоку гэта выглядала як самарэкляма перад амэрыканскімі й другімі амбасадарамі. Мы не былі на самой цырымоніі, але нас наведалі польскі й літоўскі амбасадары, якія выказалі падзяку валанцёрам.

Акрамя дыпляматаў, заўважыў Алесь Гетман, зь вядомых асобаў у намёт да валанцёраў зайшоў павітацца толькі Станіслаў Шушкевіч.

А вось што сказаў пра Курапаты народны паэт Беларусі Ніл Гілевіч:

— Гэта месца сьвятое для нас, для нашага народу. Я амаль не сумняваюся, што два маіх дзядзькі тут ляжаць. На сёньняшні дзень невядома, дзе іх магілы. Іх схапілі ў 1937 годзе, і як у ваду... Таму я сюды заўсёды прыходжу з такім пачуцьцём, што гэта нашая сьвятыня, якой мы павінны даражыць.

17 студзеня 2002

АБАРОНЦАМ НЕ СТАЕ ХАРЧАВАНЬНЯ

Ежу валанцёрам прыносяць толькі некаторыя жыхары мікрараёну Зялёны Луг.

Альгерд Невяроўскі:

Сёньня ў Курапатах начавалі восем чалавек, але раніцай засталіся толькі трое. Валанцёры палілі ў печы й нарыхтоўвалі дровы на вечар. Настрой у хлопцаў быў ня надта вясёлы, яны лічаць, што пасьля ўрачыстасьцяў, зьвязаных з аднаўленьнем лавы Клінтана, цікавасьць да Курапатаў пачала зьніжацца. Гаворыць Алесь Гетман:

— Пасьля таго буму, калі тут быў амэрыканскі амбасадар, людзі перасталі зьвяртаць на нас увагу. У нас увогуле няма ніякага фінансаваньня, няма ніводнай бляшанкі тушаніны. Засталося трохі сала, вось гэтым і харчуемся. Што будзе далей — ня ведаю.

Сёньняшнюю ноч разам з хлопцамі правёў у намёце адзін зь лідэраў апазыцыі Гарадзеншчыны, прафэсар гарадзенскага мэдунівэрсытэту Алесь Астроўскі. Спадар Астроўскі лічыць, каб зразумець, чым ёсьць Курапаты для беларусаў, трэба хаця б адну ноч правесьці ў лягеры абаронцаў мэмарыялу. Сёньня абаронцы працягвалі майстраваць новыя крыжы, якія агароджай будуць усталяваныя ўздоўж урочышча.

18 студзеня 2002

ЗА АБАРОНЦАМІ ЎНАЧЫ НАЗІРАЮЦЬ НЕВЯДОМЫЯ АСОБЫ

Нядаўна на валанцёраў учынілі напад прыхільнікі РНЕ й скінгеды.

Ганна Соусь:

Сёньня будаўнікі ўвесь дзень клалі бэтонныя пліты для падземнага пераходу Плянуюць, што вышыня пераходу будзе два з паловай мэтра. Будаўніцтва вядзецца шпарка.

Раніцай у намёце былi шэсьць валанцёраў. Распавядае актывіст БПС Ільля Ядранцаў:

— Частку ночы я быў на варце, рэшту спрабаваў заснуць. Час ад часу праяжджалі машыны. Адна ехала вельмі марудна. Гэта быў стары «рафік», шэры, зь цёмным шклом. Калі я пад вечар вяртаўся, там, дзе пачынаецца будоўля дарогі, стаяў таксама «рафік» зь цёмным шклом. Усё нас «пасуць», хочуць ведаць, што мы робім.

Ільлю 18 гадоў, ён вучыцца на факультэце радыёэлектронікі На ягонай куртцы — шэўрон з Пагоняй. Калісьці да рэфэрэндуму 1995 году гэткія шэўроны былі на міліцэйскай форме. Ільля прыходзіць у Курапаты амаль з самага пачатку варты, звычайна застаецца ў лягеры на ноч. Ягоны расповед працягвае Сяржук Высоцкі:

— Прыяжджалі жанчыны з Бабруйску, якія ўсю інфармацыю бралі выключна з Радыё Свабода. Прыходзяць людзі зь Менску, яны таксама слухаюць Радыё Свабода. Выступаў тут бард Ян з-пад Смаленску, ягонае прозьвішча — Віктар Бачыхін.

Сяржук Высоцкі распавёў пра надзвычайны інцыдэнт, які адбыўся надоечы з часткай абаронцаў Курапатаў, калі яны былі ў горадзе:

— РНЕ, скінгеды (эўрапейскія фашысты) і адкольнікі з БПС, як гэта ні сумна, — усе фактычна злучаныя ідэяй нянавісьці да нас, да курапацкіх змагароў. Напалі на восем чалавек, якія маюць дачыненьне да нашай арганізацыі, быў адзін прадстаўнік арганізацыі «Зубар» Яўген Афнагель і прадстаўніца Маладога Фронту. Зьбівалі страшэнна. Нашы, натуральна, далі адпор, наколькі маглі. Прысутнічалі пры гэтым, як ні дзіўна, нават відэакамэры, фатографы нейкія, якія ўсё гэта дакумэнтавалі. Калі пачалася бойка, тыя крыкнулі «Мы сейчас устроим вам Курапаты!»

У выніку гэтай бойкі два валанцёры трапілі ў шпіталь.

19 студзеня 2002

ВАДОХРЫШЧА

Сёньня ў лягеры абаронцаў адзначалі сьвята.

Альгерд Невяроўскі:

На ўчастку кальцавой аўтадарогі каля ўрочышча працягваліся будаўнічыя работы Пакуль я дайшоў да лягеру валанцёраў, пабачыў ажно тры машыны амонаўцаў. Уначы ў лягеры начавалi дзесяць чалавек, і ўсе яны бачылі, як па тэрыторыі Курапатаў хадзілі невядомыя людзі ў цывільным. Раніцай прыехала некалькі міліцэйскіх машынаў. Гаворыць Алесь Гетман:

— З раніцы тут пад’ехалі два ЎАЗікі АМОНу і яшчэ дзьве міліцэйскія машыны. Быў ізноў той маёр, які кіраваў, калі 8–9-га тут былі падзеі. Як яны нам растлумачылі, пасьля ўсталяваньня лаўкі Клінтана яны павінны два разы на дзень назіраць за ёю. Мы там перагарадзілі пад’езд стужкай, але стужку яны разарвалі і паехалі ўсё роўна. Але зараз мы будзем рабіць шлягбаўм.