Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

ПРАДСТАЎНІКІ ЖДАНОВІЦКАГА ЛЯСГАСУ СКЛАЛІ НА ВАЛАНЦЁРАЎ ПРАТАКОЛ

Абаронцам належыць наведаць на наступным тыдні сядзібу лясгасу.

Ганна Соусь:

Паводле Алеся Гетмана, прадстаўнікі лясгасу распавялі валанцёрам, што надоечы іхнаму начальству патэлефанавалі зь Міністэрства ўнутраных справаў, і менавіта з гэтай прычыны яны цяпер і высьвятляюць, дзе валанцёры бяруць дровы для абагрэву намёту.

25 студзеня 2002

ПРА КУРАПАТЫ НАПІШУЦЬ КНІГУ

Грамадзкая ініцыятыва «За ўратаваньне мэмарыялу Курапаты» рыхтуе да друку кнігу.

Ганна Соусь:

Як паведаміў Радыё Свабода прэсавы сакратар грамадзкай ініцыятывы Сяргей Сахараў, празь некалькі тыдняў выйдзе ў сьвет кніга пра Курапаты, у якой будзе адлюстраваная гісторыя нацыянальнага нэкропалю ад 1930-х да 2002 году Выданьне амаль гатовае да друку, чакае толькі канчатковага рэдагаваньня, ужо ёсьць прыблізны макет вокладкі. Як адзначыў Сяргей Сахараў, кнігу падрыхтавала адмысловая група.

САХАРАЎ: Гэтую групу ўзначальвае старшыня грамадзкага аб’яднаньня «Дыярыюш» Ларыса Андросік, і ў яе ўваходзяць Ігар Кузьняцоў, Алег Іоў, Мікола Крывальцэвіч. А таксама Вацлаў Арэшка, які займаецца рэдагаваньнем гэтай брашуры. Кузьняцоў піша пра тое, што адбывалася ў Курапатах у 1930-я гады. А што тычыцца Крывальцэвіча й Іова, то яны глядзяць на курапацкую праблему з гледзішча археалёгіі. Трэцяя частка тычыцца самых апошніх падзеяў вакол Курапатаў. Спадар Вацлаў Арэшка мяркуе, што каб усе бакі былі задаволеныя кнігай, яна мусіць быць чыста інфарматыўнай. Наклад мяркуецца ня меншы за 500 асобнікаў.

Апроч гэтага, вырашана абвясьціць конкурс на найлепшы праект мэмарыялу ў Курапатах. Як адзначыў Сяргей Сахараў, інфармацыя пра конкурс будзе апублікаваная ў СМІ. Пытаньне аб пабудове ў Курапатах мэмарыялу ахвярам палітычных рэпрэсіяў надоечы абмяркоўвалі й дэпутаты палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу. Паводле кіраўніка камісіі ў справе правоў чалавека, нацыянальных адносінаў і СМІ Валерыя Ліпкіна, узьвядзеньне мэмарыялу будзе садзейнічаць «аднаўленьню гістарычнай справядлівасьці» і «пакладзе канец спрэчкам, якія існуюць у грамадзтве». Сябры камісіі маюць намер зьвярнуцца да старшыні палаты прадстаўнікоў Вадзіма Папова з тым, каб ініцыяваць разгляд гэтага пытаньня на сэсіі.

26 студзеня 2002

ВАЛАНЦЁРАЎ ВЫКЛІКАЮЦЬ У ЛЯСЬНІЦТВА

Тым часам да іх далучаюцца добраахвотнікі з Расеі.

Ганна Соусь:

Раніцай каля намёту валанцёраў стаялі тры міліцэйскія машыны. Кожная зь іх цягам дня па некалькі разоў заяж-джае на Курапацкі пагорак — гэткім чынам міліцыянты сьцерагуць адноўленую лаву Клінтана Абаронцы неаднойчы спрабавалі пераканаць міліцыянтаў хадзіць да мэмарыяльнага знаку пешкі, але пакуль безвынікова Сёньня ў Курапатах абмяркоўвалі ўчорашнія падзеі, калі прадстаўнікі лясной гаспадаркі склалі пратакол на Алеся Гетмана за тое, што нібыта валанцёры валяць лес.

ГЕТМАН: Учора дзесьці аб 11-й гадзіне завіталі прадстаўнікі ахоўнага лясьніцтва. Адзін зь іх — спадар Макоўскi са Ждановіцкага лясьніцтва. Яны пастанавілі, што ў квадраце 83 незаконна ўсталяваны намёт і тэрыторыя вакол яго забруджаная рэшткамі дроваў.

Алесю Гетману належыць цяпер у аўторак наведаць кантору лясьніцтва, каб, як гаворыцца ў пратаколе, «узгадніць магчымасьць знаходжаньня на тэрыторыі лясьніцтва» Алесь мяркуе, што такім чынам улады хочуць прымусіць валанцёраў пакінуць Курапаты Дарэчы, некалькі месяцаў таму ў Курапаты ўжо наведваліся лесьнікі, але тады яны пагадзіліся з тым, каб валанцёры валілі сухастой З чым зьвязаная гэткая перамена ў стаўленьні лясьнічых да валанцёраў? Алесь Гетман працягвае:

— Яны адказалі, што ім патэлефанавалі зь Міністэрства ўнутраных справаў і прапанавалі падысьці разабрацца з тым, што тут валанцёры валяць лес і робяць крыжы. А крыжы мы рабілі з таго лесу, які валілі будаўнікі.

Да таго ж, распавёў Алесь Гетман, цяпер валанцёры паляць у «буржуйцы» збольшага вуглём, які надоечы прывезьлі іхныя прыхільнікі. Сёньня, як і звычайна ў выходныя дні, у Курапаты прыходзілі людзі. Сьвятлана Данілава прыехала з Барысава Яна прывезла валанцёрам юшку, яшчэ цёплую бульбу з грыбамі, а таксама халадзец Бацька спадарыні Сьвятланы Іван Хрып быў расстраляны карнікамі НКВД, і дагэтуль невядома, дзе ён пахаваны. Спадарыня Сьвятлана, мяркуе, што найхутчэй у Курапатах.

ДАНІЛАВА: Калі я пачула, што тут пачалі будаваць дарогу на касьцях, я ня здолела да гэтага паставіцца абыякава, і таму ўвесь час цяпер сюды ежджу.

Апошнім часам да валанцёраў далучыўся Антон Шкурынскі з расейскага гораду Мураму, што ва Ўладзімерскай вобласьці. Летась ён прыехаў у Менск у госьці да свайго сябра, а калі даведаўся пра падзеі ў Курапатах, вырашыў узяць удзел у вахце памяці.

ШКУРЫНСКІ: Тут мусіць быць мэмарыял. Насамрэч цяперашняя вахта — гэта таксама супрацьстаяньне цяперашняму рэжыму й напамін аб мінулым, аб сталінскіх рэпрэсіях, і напамін пра тое, што мінулае можа вярнуцца.

Род Антона паходзіць з Заходняй Украіны, за савецкім часам шмат ягоных родных пацярпелі ад масавых рэпрэсіяў і цяпер ляжаць у брацкіх магілах ў Сыбіру, Казахстане, на Калыме ды ў Салаўках. Ужо некалькі тыдняў Антон Шкурынскі вывучае ў Курапатах беларускую мову, і на маё пытаньне, як доўга ён зьбіраецца знаходзіцца ў Курапатах, адказаў:

— Да перамогі.

27 студзеня 2002

НАЧНЫЯ «ГОСЬЦІ»

Ноччу ў курапацкім лягеры зьявіліся невядомыя асобы, якія прапаноўвалі абаронцам выпіць гарэлкі ды забыцца на сваю варту.

Альгерд Невяроўскі:

У Менску пачалася адліга, i дабрацца да курапацкага мэмарыялу стала надзвычай складана. Новы дарожны насып настолькі разьмяк ад дажджу, што ні прайсьці, ні праехаць па ім амаль немагчыма. Пакуль я ішоў ад канцавога прыпынку «Зялёны Луг» да Курапатаў, я бачыў, як буксавалі й не маглі праехаць па дарозе цяжкія МАЗы будаўнікоў. Відаць, з прычыны такой непагоды ўсе будаўнічыя работы на курапацкім участку Менскай кальцавой дарогі спынілі.

У вайсковым намёце валанцёраў знаходзіліся чатыры хлопцы (ноччу іх было шэсьць чалавек), якія палілі печку й адпачывалі. У дождж нікому не хацелася выходзіць на вуліцу. Старшы ў лягеры Алесь Гетман распавёў:

ГЕТМАН: Уначы быў цікавы візыт. Прыйшлі тры хлопцы, ад якіх пахла гарэлкай. Яны прапаноўвалі й нам прынесьці гарэлкі. Я кажу: у нас сухі закон, мы сабе забаранілі. Але яны настойвалі. Мы тут абмяркоўвалі гэта й лічым, што, відаць, улады тут нешта зьбіраюцца рабіць. А мы ім як костка ў горле.

Сёньня валанцёры плянавалі займацца прыборкай тэрыторыі й майстраваць новыя крыжы. Аднак апоўдні ў лягер прыйшлі некалькі жанчын, якія прынесьлі валанцёрам гарачай хатняй ежы. Гаворыць спадарыня Вера: