Николай Чергинец - За секунду да выстралу

Славін накіраваўся ў аддзяленне. Высветліў, хто з участковых упаўнаважаных абслугоўвае гэты дом, і зайшоў да Г арчакова.

Гарчакоў быў чалавекам справы. Ён выслухаў Уладзіміра і адразу ж загадаў дзяжурнаму адшукаць лейтэнанта Квашу. Кваша тым часам аказаўся ў аддзяленні і праз некалькі мінут ужо быў у кабінеце Г арчакова.

Участковы быў нізкага росту, з крывымі нагамі, а штаны-галіфэ і боты падкрэслівалі гэтыя недахопы. Але Квашу гэта ніколькі не засмучала. Ён даказваў, што народжаны для кавалерыі, і патрабаваў ад начальства, каб за ім абавязкова замацавалі каня. Працаваў Кваша добра.

Гарчакоў, тапырачы вусы, абышоў участковага і, гледзячы на яго зверху, падміргваючы Славіну, буркнуў:

— Распусціў ты, Кваша, бандзюгаў у сябе на ўчастку, распусціў... Ды і людзей не ведаеш. гэта ясна, што не ведаеш.

— Як так, таварыш маёр, людзей не ведаю? — паспрабаваў спрачацца Кваша, але начальнік перабіў яго:

— А ты не спрачайся, а то ў атэстацыі напішу, што спрачаешся з начальствам.

Кваша бачыў, што начальнік у добрым настроі, і, таксама падміргнуўшы Славіну, весела запярэчыў:

— Таварыш маёр, а я памятаю, як тыдзень назад вы, прабіраючы каттана Мальчукова, абяцалі яму ў атэстацыі напісаць, што ён да такой ступені абленаваўся, што нават перастаў спрачацца з начальствам. Падкажыце, Сямён Антонавіч, як мне быць, спрачацца з вамі ці не спрачацца?

— Я табе падкажу, я табе падкажу. — працягваў кружыць вакол падначаленага маёр. — Добрыя ў мяне супрацоўнічкі: адзін спрабуе ўспомніць, што, калі і дзе начальнік, — ён падняў указальны палец, — камусьці сказаў, іншы дайшоў да таго, што начальніка з царом параўноўвае.

Славін хмыкнуў: «Перадалі ўжо!»

— Дык гэта ж толькі знешне, таварыш маёр, — апраўдваўся ён.

— А чаму знешне? Я не пярэчыў бы на такога чалавека быць падобным і ўнутрана.

Ён падышоў да двухстворкавай шафы, адкрыў дзверцы, на якіх было прымацавана люстэрка, і, гледзячы на сваё адлюстраванне, пакручваючы вус, самазадаволена сказаў:

— А што? Сапраўды падобны! Вось калі б вы ў мяне, чэрці, гэтак жа спрытна лавілі бандзюгаў, як прыкмячаеце, на каго начальнік падобны, дык я, далібог, рады быў бы.

— Мы ж стараемся, Сямён Антонавіч, — запярэчыў Славін.

Гарчакоў адышоў ад шафы, паглядзеў на Славіна, на Квашу, сеў на крэсла, якое жаласна зарыпела пад яго шматпудовым целам, і пацяплелым голасам сказаў:

— Што праўда, то праўда, вы ў мяне, хлопцы, малайцы, стараецеся — гэта ясна. Ну, а зараз — да справы. Табе, Васіль Аляксеевіч, неабходна аказаць дапамогу Славіну. Што рабіць, ён скажа. І я цябе папрашу, не адлучаючыся ні на якія справы, выконваць яго ўказанні. Чуе маё сэрца, што Уладзімір Міхайлавіч на правільным шляху, — і, усміхаючыся, зірнуў на Славіна. — З Пятром Першым ты выдатна прымеціў. Аказваецца, я сапраўды на яго падобны. Постаць, вочы, вось толькі не памятаю, якога колеру вусы ў яго былі.

— Я таксама не памятаю. Але разгружуся трохі і абавязкова высветлю.

Твар Г арчакова зрабіўся задуменным і строгім.

— Не, браток, да разгрузкі яшчэ далёка. Наша з табой служба такая, што ўвесь час не будзе часу хапаць. Заўсёды трэба будзе кудысьці спяшацца і не заўсёды спаць давядзецца. Але што паробіш — такі лёс нам дастаўся Не мець спакою дзеля спакою іншых. Ну, добра, браткі, за работу! Ідзіце да сябе і думайце, як з тым пад’ездам разабрацца, а ў мяне праз пяць хвілін пачнецца прыём грамадзян.

Славін запрасіў Квашу да сябе ў кабінет, растлумачыў, што ад яго патрабуецца, і параіў:

— Пачні ты, Васіль, з домакіраўніцтва. Паглядзі, хто прапісаны ў гэтых кватэрах з мужчын ва ўзросце да трыццаці гадоў, высветлі, дзе і кім працуюць. Затым мы разам зробім абыход гэтых кватэр.

Кваша пайшоў. А Славін накіраваўся да дзяжурнага і папрасіў перадаць участковаму Рагозіну, калі той будзе тэлефанаваць, каб ён неадкладна прыязджаў у аддзяленне.

Дзяжурны ўсміхнуўся:

— Лічы, што я тваё заданне выканаў. Ідзі ў чацвёрты кабінет, там твой Рагозін з затрыманым разбіраецца.

Уладзімір моўчкі павярнуўся і накіраваўся ў чацвёрты кабінет, які быў выдзелены спецыяльна для ўчастковых упаўнаважаных.

Участак Рагозіна знаходзіўся ў зоне Славіна. Участковы па заданні оперупаўнаважанага пагутарыў па чарзе з тымі, хто ведаў у твар Жору. Яму ўдалося з ліку хлопцаў, якія ведалі ў твар злачынцу, стварыць пяць груп. Яны дзяжурылі ў тых месцах, дзе мог з’явіцца злачынца.

У кабінеце Рагозін размаўляў з хлопцам гадоў трынаццаці. Той сядзеў насупраць капітана і плакаў.

Участковы, убачыўшы Славіна, перапыніў гутарку і паглядзеў на яго. Славін кіўнуў галавой, каб той працягваў, і Рагозін павярнуўся да хлопца:

— Ну, што ты маўчыш? Мы ж усё адно даведаемся, дзе ты яго ўзяў. Ну, давай не цягні час, не да цябе, гавары.

Хлопец яшчэ ніжэй апусціў галаву і ледзь чутна прагаварыў:

— Украў.

— Дзе?

— У школе, трынаццатай.

Рагозін пераможна зірнуў на Славіна і растлумачыў:

— Іду праз Камароўскі рынак і бачу: паліто прадаецца, — і ён паказаў рукой на крэсла, на якім ляжала жаночае паліто з футравым каўняром.

Славін здзівіўся:

— Паліто зімовае ўлетку? Чакай, дык цяпер жа і заняткаў у школе няма. Хто, у такім разе, гэта паліто туды прынёс?

— Ніхто не прыносіў яго туды. Проста матэматычка наша там жыве. Яна мяне на пераэкзаменоўку на лета пакінула. Я сёння прыйшоў на кансультацыю, а яна, напэўна, забылася і з’ехала на «Победе» з нейкім мужчынам. Крыўда ўзяла мяне, і раптам бачу — фортачка ў яе ў акне адкрыта. Залез я туды і ўзяў у шафе гэта паліто, а потым панёс на рынак.

Хлопец яшчэ мацней заплакаў. Славін спытаў:

— У цябе бацька ёсць?

— Не, на фронце загінуў.

— А маці?

— Ёсць.

— Колькі вас, дзяцей, у яе?

— Пяць.

— Ну і што ж ты хацеў купіць на грошы, якія атрымаў бы за гэта паліто?

— Не ведаю, усім бы марожанага. і свежых булак.

Славін і Рагозін пераглянуліся. У пакоі запанавала цішыня, якая парушалася толькі ўсхліпваннем хлапчука.

Славін узяў з крэсла паліто і працягнуў яго хлопчыку:

— На, аднясі і пакладзі на месца. Будзем спадзявацца, што твая матэма­тычка яшчэ не вярнулася дахаты. І запомні: не дзеля таго, каб ты краў, твой бацька ваяваў і загінуў на фронце.

Хлопец устаў і неўцямна глядзеў на Славіна і Рагозіна.

Рагозін сказаў:

— Ну, што стаіш? Ідзі дахаты і зрабі, што табе кажуць.

Хлопец, трымаючы ў бярэмя паліто, выйшаў з кабінета. Славін і Рагозін праводзілі яго позіркам праз акно. Уладзімір паглядзеў на капітана і сказаў:

— Ёсць заданне табе. Адбяры групу дзяцей з тых, хто можа апазнаць Жору, і правер другі пад’езд дома, размешчанага побач з дваццаць трэцяй школай. Не выключана, што ён там з’яўляецца.

— А як наконт дзяжурства ў клубах і на танцпляцоўках?