Сяргей Белаяр - Расследаванні інспектара Сарвы

За пяць хвілін да пагружэння ў гіперпрастору аўтаматычна актываваліся коканы. Шум устрывожаных галасоў і вібрацыя зніклі. Аднак пачуцця заспакаення гэта не прынесла — працэдура запуску гіперпрывода адымала празмерна шмат часу.

У рэшце рэшт лічыльнік абнуліўся, і Сарва не змог стрымаць крык радасці, які рваўся з грудзей. Рушыў услед нямоцны штуршок, які прымусіў зоркі ў ілюмінатары пачаць зрушэнне ў адваротны бок. Празрыстыя сценкі кокана дазвалялі прасачыць за рэакцыяй экіпажа — на тварах людзей чыталася палёгка.

Першыя прыкметы, якія паказвалі на тое, што нешта пайшло не так, інспектар заўважыў ужо праз чвэрць хвіліны пасля ўключэння гіперпрывода. Кручэнне «Сазігена Александрый­скага», якое мела цэнтрабежны характар, набірала сілу, яго не здолелі схаваць нават супраць­перагрузачныя коканы. Незамацаваныя прадметы з велізарнай хуткасцю лёталі па адсеку. На шчасце, ні адзін з іх не валодаў дастатковым памерам для таго, каб прабіць кокан.

Колькі працягваўся гэты вар'яцкі карагод, Сарва не ўзяўся б сказаць дакладна — стрэлкі хранометра, то паскараючыся, то запавольваючыся, нечакана пабеглі назад. Атамны гадзіннік зусім спыніўся. Скрыўленне прасторы і часу кранула і зоркі — абсыпаная серабрыстымі бліскаўкамі бэжавая мантыя космасу саступіла месца малочнай белізне. З'явілася адчуванне бясконцага падзення, якое прымусіла інспектара перавесці ўстрывожаны погляд на дысплэй сістэмы падтрымання жыццядзейнасці.

— Працуе...

Людзі рэагавалі па-рознаму, але іх усіх аб'ядноўвала адно — страх. І чым глыбей апускаўся брыг, тым больш намаганняў патрабавалася прыкласці для таго, каб утрымліваць пачуцці пад кантролем.

Канструкцыя кокана дазваляла выбрацца з яго самастойна, чым Сарва не прамінуў скарыстацца. Інспектар не мог дапусціць, каб страх трансфармаваўся ў паніку. За выключэннем лёгкага расстройства вестыбулярнага апарату, Сарва не зазнаў іншых непрыемных адчуванняў. Нізкі гул, які суправаджаў работу гіперпрывода, адсутнічаў. Не працаваў і тэрмаядзерны рухавік.

— Мосцік, адкажыце!.. Інспектар Сарва выклікае мосцік! Адкажыце!

Інтэркам маўчаў.

Адзін за адным члены экіпажа выбіраліся з коканаў і збіраліся ў групы, кожная з якіх мела свой пункт гледжання на тое, што адбываецца. Сярод астранаўтаў пераважала разгубленасць. І гэтая разгубленасць мацнела ад адсутнасці інфармацыі.

— Мосцік, адкажыце!

— Можаце не старацца, спадар інспектар! — у адкрытым люку стаяў лейтэнант Даліла. — Капітан застрэліўся. Першы пілот звар'яцеў, а другога прыйшлося напампаваць заспакаяльным... На няшчасце, у спешцы была зададзена няправільная паслядоўнасць каманд, з прычыны чаго гіперпрывод разладзіўся...

Экіпаж загуў, і першаму памочніку прыйшлося заклікаць да парадку — Даліла не горш за Сарву разумеў, да чаго можа прывесці паніка. Дапамога інспектара прыйшлася як нельга дарэчы.

— Як старшы афіцэр, я прыняў рашэнне заглушыць абодва рухавікі — паліва яшчэ спатрэбіцца для рэгенератараў паветра. Радыст пасылае сігнал бедства праз кожныя чатыры хвіліны, але баюся, што ніхто нас не пачуе...

— Мы ўсе тут памром! — не вытрымаў нехта ў задніх шэрагах. — Як на праклятай «Энігме»!.. Трэба ратавацца! Айда да аварыйна-выратавальных ботаў!

Экіпаж выплюнуў звар'яцелага ад страху механіка.

Выбрацца з адсека можна было толькі адзіным шляхам — праз люк, які блакіравалі Сарва і Даліла. Механік ірвануў напралом, але справіцца з двума моцнымі мужчынамі аказаўся не ў стане. Інспектар паваліў Бака Знайду на падлогу і захліснуў на яго руках аднаразовую пластыкавую сцяжку. Прымяняць зброю для навядзення парадку не прыйшлося — натоўп застаўся на месцы.

— Я прашу ўсіх супакоіцца! — сказаў Даліла, выставіўшы перад сабой рукі далонямі наперад. — Мы спалілі шмат паліва для гіперпрывода, але яго ўсё яшчэ застаецца досыць для вяртання. Трэба толькі адрамантаваць гіперпрывод!

Сарва ў думках ухваліў тактыку лейтэнанта — людзі здольныя на многае, калі ім падараваць надзею. Зараз галоўнае — не аслабляць кантроль над сітуацыяй.

— Разыходзьцеся па працоўных месцах! — запатрабаваў Даліла. — Знайду я адпушчу адра­зу, як толькі ён ачуняе!

Экіпаж прыйшоў у рух, каб у наступнае імгненне зноў збіцца ў натоўп.

— А калі не атрымаецца? — выгукнуў бортінжынер Гедбут Філюціч.

— Атрымлівае перамогу толькі той, хто змагаецца да канца! — палічыў неабходным умяшацца інспектар. — Не забывайце, мы знаходзімся не ў чорнай дзіры, а ў кратовай нары, гэта значыць тунэлі ў прасторы. А тунэль мае на ўвазе не толькі ўваход, але і выхад.

— «Энігму» выкінула з гэтай самай нары праз дзве сотні гадоў!

— «Энігма» не магла развіць хуткасць, якая перавышае хуткасць святла, Гедбут! — нагадаў Даліла, і гэта вырашыла зыход справы.

Інспектар дапамог лейтэнанту давалачы механіка да яго каюты, а затым агледзеў цела капітана «Сазігена Александрыйскага». Усё паказвала на самагубства.

— Паміж намі, спадар лейтэнант, гіперпрывод сапраўды можна адрамантаваць? — Спытаў Сарва пасля заканчэння агляду.

— Можна, спадар інспектар, але для гэтага прыйдзецца прыкласці максімум намаганняў — памылку заўважылі занадта позна. З іншага боку, усё магло скончыцца нашмат больш сумна... — павісла нядоўгая паўза. — Пры любым раскладзе мы не павінны сядзець, склаўшы рукі.

Даліла падзяліў экіпаж на дзве змены, у кожнай з якіх былі прызначаныя людзі, якія адказвалі за фіксаванне параметраў знешняга асяроддзя. Веды аб кратовых норах да гэтага часу заставаліся пераважна тэарэтычнымі. Насуперак асцярогам, збояў у працы кантрольнавымяральнай апаратуры не назіралася.

Цяжкая фізічная праца адцягвала экіпаж ад змрочных думак, але канчаткова пазбавіць ад страху не магла: падзенне ў бездань працягвалася. Каб хоць неяк падзяляць дзень і ноч, Сарва прапанаваў выкарыстоўваць пясочны гадзіннік, які належаў капітану. Свае адчуванні інспектар старанна фіксаваў на сінтэтычнай паперы, маючы намер у далейшым змясціць аркушы ў герметычна залітаваную тытанавую капсулу. Сарва быў рэалістам: ваяж у рынгхоле мог зацягнуцца на стагоддзі.

Малочная бель за бортам «Сазігена Александрыйскага» не мяняла ні колер, ні кансістэнцыю, з-за чаго пры поглядзе ў ілюмінатар складалася ўражанне, што брыг застаецца нерухомым. Вось толькі падмануць арганізм было немагчыма.

За чацвёра сутак, якія працягваўся рамонт, у памяці інспектара адклаліся толькі смяротная стомленасць і жудасны ціск вечнасці. Нават сон не дазваляў забыцца.

— Усё гатова! — Даліла выглядаў пастарэлым на два дзясяткі гадоў: яму прыходзілася цяжэй за ўсіх.

Сарва апусціўся ў суседняе крэсла і звярнуў свой погляд на дысплэй, на якім адзін за адным афарбоўваліся ў зялёны колер вузлы і модулі гіперпрывода.