Максим Дзевенис - Польские сказки

– Już mi też zmierzło zawsze coś dawać(опостылело мне уже всегда что-нибудь давать; zmierznąć – опротиветь, опостылеть; mi – мне ) ; ja bym go nie zbogacił(я бы его /всё равно/ не обогатил; zbogacić = wzbogacić ) , a siebie bym zniszczył(а себя бы разорил; zniszczyć – уничтожить; разорить ) ; ale wiem(но я знаю) , co zrobię(что сделаю) : wyżgam mu oczy(выколю ему глаза; żgać = dźgać – колоть ) , może sobie po żebrze chodzić(может себе /потом/ милостыню просить; żebrak – нищий; chodzić po żebrach – просить милостыню, побираться ).

W jednej małej mieścinie żyli dwaj bracia; starszy był majętny, młodszy bardzo ubogi. Biedak chodził do bogatego prosić często o to lub owo. Gdy razu jednego, będąc w potrzebie, przyszedł do niego, bogacz rzekł do żony:

– Już mi też zmierzło zawsze coś dawać; ja bym go nie zbo-gacił, a siebie bym zniszczył; ale wiem, co zrobię: wyżgam mu oczy, może sobie po żebrze chodzić.

Żona nie rzekła nic na to(жена на это ничего не сказала) , a on, zawoławszy brata do komory(а он, позвав брата в кладовую; zawołać – позвать; вызвать; do – в /внутрь/ ) , kazał mu usiąść i oznajmił mu swoją wolę(велел ему сесть и объявил свою волю) . Brat prosił go się bardzo(брат умолял; prosić się – настойчиво просить, умолять; bardzo – очень ) , aby tego nie czynił(чтобы он /этого/ не делал) , ale bogacz(но богач) , nie dbając na prośby(не обращая внимания на просьбы: «не заботясь на просьбы»; dbać o coś – заботиться о чём-л ) , żgnął go szydłem w jedno i drugie oko i tak ubogiego oślepił(ударил его шилом в один и во второй глаз и так бедного ослепил) . Nieszczęśliwy brat prosił okrutnika(несчастный брат просил мучителя; okrutnik – жестокий человек, изверг; мучитель; okrutny – жестокий ) , by go przynajmniej pod krzyż na rozstajne drogi zaprowadził(чтобы он его хотя бы к кресту на перепутье отвёл; pod – под, к; rozstajne drogi – перепутье ) , skąd by mógł przechodzących o jałmużnę prosić(откуда = где он мог бы у проходящих /мимо/ милостыню просить; skąd – откуда; móc – мочь; jałmużna – милостыня, подаяние ) . Bogacz zaprowadził go pod szubienicę(богач отвёл его к виселице) , gdzie cztery słupy z wierzchu belkami związane stały(где четыре столба сверху балками связаны = скреплены стояли; związać – связать ).

Żona nie rzekła nic na to, a on, zawoławszy brata do komory, kazał mu usiąść i oznajmił mu swoją wolę. Brat prosił go się bardzo, aby tego nie czynił, ale bogacz, nie dbając na prośby, żgnął go szydłem w jedno i drugie oko i tak ubogiego oślepił. Nieszczęśliwy brat prosił okrutnika, by go przynajmniej pod krzyż na rozstajne drogi zaprowadził, skąd by mógł przechodzących o jałmużnę prosić. Bogacz zaprowadził go pod szubienicę, gdzie cztery słupy z wierzchu belkami związane stały.

Ociemniały wołał(ослеплённый звал; ociemnieć – ослепнуть; ciemność – темнота, тьма ) , prosił(просил) , ale nikt nie nadszedł w tę stronę(но никто не подошёл = не шёл в ту сторону; nadejść – подойти, прибыть; приблизиться ) , nikt go nie usłyszał(никто его не услышал) . Noc nadeszła(ночь наступила) , a on nie wiedział, gdzie się znajduje(а он не знал, где находится) . W miasteczku(в городке) , z którego go brat wyprowadził(из которого брат его вывел) , zegar jedenastą godzinę wybił(часы одиннадцать часов пробили) ; wtem przyleciało trzech czartów przemienionych w kruki i usiadłszy sobie na szubienicy(вдруг прилетели три чёрта, превратившиеся в воронов, и, усевшись на виселице; przemieniać się – переменяться, изменяться; превращаться ) , taką rozmowę z sobą mieli(начали вести такой разговор: «такой разговор между собой имели») . Jeden mówi(один говорит) :

Ociemniały wołał, prosił, ale nikt nie nadszedł w tę stronę, nikt go nie usłyszał. Noc nadeszła, a on nie wiedział, gdzie się znajduje. W miasteczku, z którego go brat wyprowadził, zegar jedenastą godzinę wybił; wtem przyleciało trzech czartów przemienionych w kruki i usiadłszy sobie na szubienicy, taką rozmowę z sobą mieli. Jeden mówi:

– W pobliskiej wiosce żona wieśniaka dziś zległa(в соседней деревне жена /одного/ крестьянина сегодня слегла; pobliski – близлежащий, ближний; соседний; wioska – деревня ) ; moglibyśmy tam co dokazać(мы могли бы там чем-нибудь поживиться: «что совершить»; dokazać czegoś – добиться чего-л.; исполнить, совершить что-л. ) ; jej dziewka ma zwyczaj(её девка имеет привычку = у её девки есть привычка; zwyczaj – обычай; привычка, обыкновение ) że gdy wieczerzę na stół zastawi(что, когда ужин на стол накроет; zastawić stół – накрыть на стол ) , zamiast zawołać familii(вместо того, чтобы позвать семьи = семью; familia – устар. семья, семейство ) , to porzuciwszy łyżki na stole(то, побросав ложки на стол) , odchodzi(уходит) , wtenczas kichnie położnica i żaden jej słyszeć nie będzie(тогда роженица чихнёт, и никто её слышать не будет; ten – этот; kichnąć – чихнуть; żaden – никакой; никто, ни один ) żeby rzekł(чтобы сказать: «сказал») : „Boże ci daj zdrowie(дай Бог тебе здоровья) !” Wtedy my przycieś dźwigniemy i porwiemy chorą(тогда бы мы поднимем нижнюю балку дома и похитим больную; przycieś – нижняя, опорная балка деревянной стены; dźwignąć – поднять /с трудом/; porwać – похитить; выкрасть ).

– W pobliskiej wiosce żona wieśniaka dziś zległa; moglibyśmy tam co dokazać; jej dziewka ma zwyczaj, że gdy wieczerzę na stół zastawi, zamiast zawołać familii, to porzuciwszy łyżki na stole, odchodzi, wtenczas kichnie położnica i żaden jej słyszeć nie będzie, żeby rzekł: „Boże ci daj zdrowie!” Wtedy my przycieś dźwigniemy i porwiemy chorą.

Drugi rzecze(второй говорит) :

– Wiecie, że o trzy mile stąd(знаете, что о = в трёх милях отсюда) , w mieście(в городе; miasto ) , gdzie daleko po wodę jeździć muszą(где /жители/ далеко за водой вынуждены ездить; po – за /при указании на назначение действия/ ) , wykopali górnicy na rynku głęboką studnię(выкопали рудокопы на рыночной площади глубокий колодец; górnik – горняк, шахтёр, рудокоп; rynek – рынок; рыночная площадь; studnia – колодец ) , a jednak wody nie mogąc się dokopać(однако, не в силах докопаться до воды) , przestali roboty(прекратили работы = работу) ; gdyby jednak jeszcze ćwierć łokcia kamień przebili(если бы, однако, ещё /на/ четверть локтя камень пробили; łokieć – локоть ) , wytrysłoby tyle wody(брызнуло бы /оттуда/ столько воды; wytrysnąć – брызнуть ) , że się wierzchem studni wylewać będzie i całe miasto zaleje(что верхом = через верх колодца выливаться будет и весь город зальёт) , ale jeśli kto do pierwszego lepszego domu wbiegnie(но если кто/-нибудь/ в первый попавшийся дом забежит: «вбежит»; pierwszy lepszy – первый попавшийся, первый встречный, любой; wbiec – вбежать ) , porwie stamtąd pierzynę i studnię nakryje(схватит оттуда = там перину и колодец /ей/ накроет; porwać – схватить; подхватить ) , to woda utęchnie i tyle jej tylko w studni będzie(то вода утихнет и столько её в колодце будет; utechnąć – утихнуть ) , ile potrzeba(сколько нужно).

Drugi rzecze:

– Wiecie, że o trzy mile stąd, w mieście, gdzie daleko po wodę jeździć muszą, wykopali górnicy na rynku głęboką studnię, a jednak wody nie mogąc się dokopać, przestali roboty; gdyby jednak jeszcze ćwierć łokcia kamień przebili, wytrysłoby tyle wody, że się wierzchem studni wylewać będzie i całe miasto zaleje, ale jeśli kto do pierwszego lepszego domu wbiegnie, porwie stamtąd pierzynę i studnię nakryje, to woda utęchnie i tyle jej tylko w studni będzie, ile potrzeba.

Trzeci znów prawi(третий говорит; znów – снова, вновь, опять; prawić – уст. шутл. говорить ) :

– Pani w Paprocinach(госпожа в Папроцинах) , od siedmiu lat chorująca(/которая/ уже семь лет болеет: «от семи лет болеющая») , już wkrótce naszą będzie(скоро уже наша будет) ; mąż jej cały prawie majątek na lekarzy stracił(муж её почти всё богатство на врачей потратил: «потерял»; stracić – потерять ) , ale jej nikt nie pomoże(но ей никто не поможет) , bo tego żaden nie wie(потому что никто не знает того) , że ona hostię wypluła i że żaba(что она облатку выплюнула, и что лягушка; żaba – лягушка ) , która ją połknęła(которая её проглотила; połknąć – проглотить ) , siedzi w jej izbie pod wielką szafą(сидит в её комнате под большим шкафом) ; chcąc tedy chorą do zdrowia przyprowadzić(хотя/желая = если кто-то хочет тогда больную вылечить: «привести к здоровью»; przyprowadzić – привести ) , trzeba żabę rozciąć(/тому/ нужно лягушку разрезать; rozciąć – разрезать; рассечь; разрубить ) , hostię z niej wydobyć(облатку из неё вытащить) , obmyć i chorej dać pożyć(обмыть и больной дать вкусить; pożyć = spożyć – потребить; книжн. съесть, вкусить ).