Максим Дзевенис - Польские сказки

Nazajutrz, jak dzień, potarł król pierścień żądając być na drodze do chaty rodziców… I on, i Marmuszka, oboje w koronach złotych, w płasz czach z gronostajami, za nimi dwór, wozy, konie, skarby, aż strach. Idą, idą, aż jeden z braci Gawłowych pędzi woły z paszy i zobaczywszy króla padł na ziemię, przestraszony, bijąc czołem. A był w prostej sukmanie, obdarty i brudny. Stanął król, śmiejąc się.

– A cóż to, ty mnie nie poznał?.. Tociem Gaweł, rodzony twój brat, tylkom się przez moją głupotę korony dorobił, gdy ty ze swoją mądrością woły pasiesz. Wstawaj i chodź z nami.

Musiała tedy królowa Marmuszka ścierpieć(вынуждена была тогда королева Мармушка стерпеть) , że chłop jeden już przy niej szedł(что крестьянин один уже рядом с ней шёл).

Trochę dalej(немного дальше) , patrzą(смотрят) , idzie brat drugi(идёт второй брат) , chude konie popędzając(тощих коней погоняя; chudy – худой, тощий ) . Zobaczywszy orszak królewski(увидев королевский кортеж; orszak – свита; кортеж ) , co prędzej na bok odegnał szkapy i nie śmiejąc nawet spojrzeć na Gawła(как можно скорее в сторону отогнал кляч и, не смея даже взглянуть на Гавла; bok – бок; сторона; prędki – быстрый, скорый ) , padł pozdrawiając go(пал /ниц/, приветствуя его).

Musiała tedy królowa Marmuszka ścierpieć, że chłop jeden już przy niej szedł.

Trochę dalej, patrzą, idzie brat drugi, chude konie popędzając. Zobaczywszy orszak królewski, co prędzej na bok odegnał szkapy i nie śmiejąc nawet spojrzeć na Gawła, padł pozdrawiając go.

A ten woła(а тот /король/ кричит) :

– Wstawaj(вставай) ! Nie poznałeś mnie(ты не узнал меня) . brat twój jestem(я твой брат) , chodź z nami(пойдем с нами).

Pod samą chatą nastraszył się ich tak samo brat trzeci(у самой хаты испугался их так же третий брат) – i zbliżyli się nareszcie do wrót(и приблизились наконец к воротам).

Trochę dalej, patrzą, idzie brat drugi, chude konie popędzając. Zobaczywszy orszak królewski, co prędzej na bok odegnał szkapy i nie śmiejąc nawet spojrzeć na Gawła, padł pozdrawiając go.

A ten woła:

– Wstawaj! Nie poznałeś mnie. brat twój jestem, chodź z nami.

Pod samą chatą nastraszył się ich tak samo brat trzeci – i zbliżyli się nareszcie do wrót.

Ojciec i matka wybiegli się przypatrywać orszakowi(отец и мать выбежали рассматривать кортеж; przypatrywać się czemuś – присматриваться, приглядываться к чему-л., рассматривать что-л. ) , który się zatrzymał(который остановился) . Rodzice oboje nie poznali Gawła(родители оба не узнали Гавла) , aż po głosie(только по голосу) , gdy się odezwał do nich i pokłonił obojgu(когда он заговорил с ними и поклонился обоим)…

– Bóg wam zapłać(спасибо вам; zaplacić – заплатить; Bóg zapłać – спасибо ) , kochani moi(дорогие мои) , żeście mnie precz z chaty wygnali(что вы меня прочь из дома выгнали) , bo gdyby nie to(потому что если бы не это) , nie doszedłbym do królestwa i nie mógłbym wam na starość być pomocą(не добился бы я королевства и не мог бы вам на = в старости быть помощью) . Więc dziękuję warn z duszy(поэтому благодарю вас от всей души; z duszy – всей душой, от всей души ) , a gdy mnie Bóg na tronie posadził(а если меня Бог на трон посадил; posadzić na czymś – посадить на что-л. ) , abym nie zapomniał nigdy(/то это только для того/, чтобы я не забыл никогда) , żem taki człek jako i inni ludzie(что я такой же человек, как и другие люди) , chodźcie wy ze mną i zasiądźcie przy mnie w chłopskich sukmanach(идите вы со мной и сядьте рядом со мной в крестьянских одеждах) , abym się pokory uczył i w dumę nie wzbijał(чтобы я смирению учился и не возгордился; nauczyć się czegoś – научиться чем-л.; duma – гордость; wbić się w dumę – возгордиться ).

Ojciec i matka wybiegli się przypatrywać orszakowi, który się zatrzymał. Rodzice oboje nie poznali Gawła, aż po głosie, gdy się odezwał do nich i pokłonił obojgu…

– Bóg wam zapłać, kochani moi, żeście mnie precz z chaty wygnali, bo gdyby nie to, nie doszedłbym do królestwa i nie mógłbym wam na starość być pomocą. Więc dziękuję warn z duszy, a gdy mnie Bóg na ronie posadził, abym nie zapomniał nigdy, żem taki człek jako i inni ludzie, chodźcie wy ze mną i zasiądźcie przy mnie w chłopskich sukmanach, abym się pokory uczył i w dumę nie wzbijał.

To rzekłszy Gaweł(говоря это, Гавел) , rodziców swych poszanowawszy(родителей своих уважив; szanować – уважать, почитать ) , zabrał ich ze sobą do stolicy(забрал их с собой в столицу) , w której gody nowe sprawiwszy sto lat szczęśliwie królował z królową Marmuszka(в которой новое пиршество устроив, сто лет счастливо правил с королевой Мармушкой; gody – празднество, пиршество ) , a synowie jego po dziś dzień w tym państwie panują(а сыновья его и до сего времени в том государстве правят; dziś – сегодня; ныне, нынче; po dziś dzień – до сего времени ).

To rzekłszy Gaweł, rodziców swych poszanowawszy, zabrał ich ze sobą do stolicy, w której gody nowe sprawiwszy sto lat szczęśliwie królował z królową Marmuszka, a synowie jego po dziś dzień w tym państwie panują.

Był ongi chłop Maciek(был когда-то крестьянин Мацек; ongi – книжн. некогда, когда-то ) , człowiek dobry(человек добрый) , jeno nędzarz i głupi(только бедняк и глупый; jeno – книжн. только ).

Raz poszedł do lasu(однажды пошёл он в лес; pójść – пойти; do – в /внутрь ) , zbiera tam susz(собирает там хворост) , okrzesuje sęki uschłe(обсекает засохшие сучья; uschnąć – засохнуть ) , gałązki(ветки) , składa sobie to na kupkę(складывает себе это на = в кучку) . Wtem słyszy(вдруг слышит) – coś opodal jęczy(что-то стонет невдалеке) , jakby prosiło o miłosierdzie(словно /бы/ просило о милосердии; prosić o coś – просить чего-л., о чём-л. ) . Miał lęk(боялся: «имел страх»; mieć – иметь ) , ważył się(решался; ważyć – взвешивать ) – iść nie iść(идти не идти) , zobaczyć(посмотреть: «увидеть»; zobaczyć – увидеть ) . Ano(ну) , poszedł ostrożnie(пошёл осторожно) , patrzy(смотрит) , co to być może(что это может быть).

Był ongi chłop Maciek, człowiek dobry, jeno nędzarz i głupi.

Raz poszedł do lasu, zbiera tam susz, okrzesuje sęki uschłe, gałązki, składa sobie to na kupkę. Wtem słyszy – coś opodal jęczy, jakby prosiło o miłosierdzie. Miał lęk, ważył się – iść nie iść, zobaczyć. Ano, poszedł ostrożnie, patrzy, co to być może.

Oto sosna ogromna się zwaliła i przygniotła srodze niedźwiedzia(вот рухнула огромная сосна и придавила сильно медведя; zwalić się – свалиться; обрушиться, рухнуть, przygnieść – придавить ) , aż mu ślepia na wierzch wylazły(так, что даже глаза ему = у него на лоб полезли; ślepia – глаза /животного/; wierzch – верх; oczy wyłazą na wierzch – глаза на лоб лезут ).

– Zlituj się nade mną, człowiecze(сжалься надо мной, человек; człowiek ) , ocal mi życie(спаси мне жизнь; ocalić – спасти ) ! – mówi żałośnie to niedźwiedzisko(говорит жалобно этот медведь).

Oto sosna ogromna się zwaliła i przygniotła srodze niedźwiedzia, aż mu ślepia na wierzch wylazły.

– Zlituj się nade mną, człowiecze, ocal mi życie! – mówi żałośnie to niedźwiedzisko.

Chłopa zdjęła litość(крестьянина охватила жалость; zdjąć – охватить ) , zabrał się do roboty(принялся за работу; zabrać się do czegoś – взяться, приняться за что-л. ) : z biedą podsadził pod kłodę drąg jeden(с грехом пополам подложил под бревно одну жердь; od biedy – кое-как, еле-еле, с грехом пополам; drąg – шест, кол, жердь ) , drugi(вторую) . Wysilał się potem(силился, /обливаясь/ потом) , i co który drąg podniesie(и каждый раз, когда новую жердь поднимет, co – каждый раз, когда ) , zaraz podstawił pod niego soszkę(сразу подставит под него сошку; soszka – диал. маленькая ветка, раздвоенная в конце ) – podstawkę taką(подставку такую) . Kapał mu z czoła pot(капал у него со лба пот) ; ale zwierzę ocalił i sam wrócił do domu(но животное спас и сам вернулся домой; do domu – домой ).