Максим Дзевенис - Польские сказки

– O mocny Boże! – wykrzyknął Maciek strapiony – czy już z Twojego ślicznego świata zginęła wdzięczność i sprawiedliwość?

A jaskółka świergocze:

– Ludzie nauczyli swojskie zwierzęta niewdzięczności, niesprawiedliwości… Twój sędzia, Maćku, ani zbyt wielki, ani zbyt mały, ale dziki być musi!

– Pewnie mądralę-lisa trzeba mi przyzwać(наверное, умника-лиса нужно мне позвать) – rzekł sobie i sprowadził lisa(сказал себе и привёл лиса).

Kita ogonem na prawo(хвостом направо: «хвост хвостом направо»; kita – хвост /лисицы, белки/; ogon – хвост ) , na lewo macha(налево машет) , oczyma strzyże(посматривает; strzyc – стричь; strzyc oczyma – посматривать ) , sprawy wysłuchuje nareszcie powiada(дело выслушивает, наконец говорит; wysłuchiwać czegoś – выслушать что-л. ) :

– Pewnie mądralę-lisa trzeba mi przyzwać – rzekł sobie i sprowadził lisa.

Kita ogonem na prawo, na lewo macha, oczyma strzyże, sprawy wysłuchuje nareszcie powiada:

– Ogromnie mi dziwno(мне чрезвычайно странно) , żeś ty, niedźwiedziu(что ты, медведь) , do tego czasu jeszcze nie schrupał głupiego Maćka(до этого времени не съел ещё глупого Мацька; schrupać – съесть с хрустом ) … Sumienie musi cię gryźć ogromnie(совесть, должно быть, тебя мучает неимоверно, musieć – должно быть /в соч. с неопр. формой глагола означает предположение/: ogromnie – чрезвычайно, неимоверно ) , gdyż najgorsza to rzecz mieć dług wdzięczności(потому что самое худшее это дело – иметь долг благодарности) , a nie płacić go niewdzięcznością(а не платить = не отдавать его неблагодарностью; płacić – платить ) . Zjedz chłopa bez ceregieli(съешь крестьянина без церемоний; zjeść – съесть; ceregiele – разг. церемонии; bez ceregieli – без церемоний ) , a nie, to powiem(а нет, то я скажу) , żeś i ty głupi(что и ты глупый).

– Ogromnie mi dziwno, żeś ty, niedźwiedziu, do tego czasu jeszcze nie schrupał głupiego Maćka… Sumienie musi cię gryźć ogromnie, gdyż najgorsza to rzecz mieć dług wdzięczności, a nie płacić go niewdzięcznością. Zjedz chłopa bez ceregieli, a nie, to powiem, żeś i ty głupi.

Dopiero niedźwiedź aż się pokłada, tarza od śmiechu i powiada(только медведь прямо-таки покатывается от смеха и говорит; pokładać się – ложиться /время от времени/; tarzać się – валяться, кататься; pokładać się/tarzać się ze śmiechu – покатываться от смеха ) :

– Lis dobrze radzi(лис хорошо советует) , bo ty, Maćku(потому что ты, Мацек) , schudniesz mi przez to szukanie sprawiedliwości(похудеешь мне из-за этого искания = этих поисков справедливости) , a ja nie lubię jeść chudego(а я не люблю есть худого = худых).

Chłopa mrowie przeszło(у крестьянина мурашки /по спине/ бегали; mrowie – дрожь; мурашки; mrowie przechodzi – мурашки бегают по спине ) , kiedy widział(когда он видел) , że się niedźwiedzisko oblizuje(что медведь облизывается) , i poszedł zaprosić wilka na sędziego(и пошёл пригласить волка на судью = в судьи) , chociaż i w niego nie bardzo wierzył(хотя и в него не очень верил).

Dopiero niedźwiedź aż się pokłada, tarza od śmiechu i powiada:

– Lis dobrze radzi, bo ty, Maćku, schudniesz mi przez to szukanie sprawiedliwości, a ja nie lubię jeść chudego.

Chłopa mrowie przeszło, kiedy widział, że się niedźwiedzisko oblizuje, i poszedł zaprosić wilka na sędziego, chociaż i w niego nie bardzo wierzył.

Wilk łbem coś kręcił(волк головой что-то вертел) , na brzuch niedźwiedzia spoglądał(на живот медведя поглядывал) , a Maćkowi się wydało(а Мацьку показалось) : on widać o sprawiedliwości rozmyśla(он, видно, о справедливости размышляет)!

Tymczasem wilk przemówił w te słowa(между тем волк заговорил в эти слова = следующее; tymczaem – тем временем, между тем; przemówić – выступить /с речью/, произнести речь; заговорить ) :

– Tobie, niedźwiedziu(тебя, медведь) , głód pewnie nie dokucza(голод, наверно, не донимает; dokuczać komuś – надоедать кому-л.; донимать кого-л. ) , skoro pozwalasz takiemu chłopu ciągnąć się na sądy(раз ты позволяешь такому крестьянину судиться /с тобой/; ciągnąć się – тянуться, тащиться; ciągać się na sądy – судиться ) ! Chcesz(хочешь; chcieć – хотеть ) , ja go oprawię(я его выпотрошу; oprawić – очистить, выпотрошить ) , a zjemy do spółki(а = и съедим /его/ вместе; spółka – компания, общество; общность интересов; do spółki – заодно, вместе )?

Wilk łbem coś kręcił, na brzuch niedźwiedzia spoglądał, a Maćkowi się wydało: on widać o sprawiedliwości rozmyśla!

Tymczasem wilk przemówił w te słowa:

– Tobie, niedźwiedziu, głód pewnie nie dokucza, skoro pozwalasz takiemu chłopu ciągnąć się na sądy! Chcesz, ja go oprawię, a zjemy do spółki?

Ale niedźwiedź zgrzytnął(но медведь заскрежетал) , mruknął(буркнул) :

– Nie chcę z wilkami spółek(не хочу с волками иметь /общих/ дел; spółka – общество, товарищество, компания; совместные действия )!

Do Maćka się zaś zwrócił i powiada(к Мацьку же обратился и говорит; zwrócić się do kogoś – обратиться к кому-л. ) :

– Tak czy owak(так или иначе) , na moje wychodzi i zjeść cię muszę(на моё = по моему выходит и я съесть тебя должен) , żeby dług wdzięczności raz spłacić(чтобы долг благодарности наконец выплатить).

Ale niedźwiedź zgrzytnął, mruknął:

– Nie chcę z wilkami spółek!

Do Maćka się zaś zwrócił i powiada:

– Tak czy owak, na moje wychodzi i zjeść cię muszę, żeby dług wdzięczności raz spłacić.

Chłop sobie wyprosił(крестьянин себе выпросил) , że jeszcze jednego sędziego sprowadzi(что ещё одного судью приведёт) . Idzie, odmawia pacierze(идёт, читает молитвы; odmówić pacierz – прочитать молитву ) , Bogu się poleca(Богу доверяется) , a jaskółeczka przed nim usiadła i zaświergotała(а ласточка перед ним села и защебетала; usiąść – сесть ) :

– Maćku, Maćku! Sprawiedliwość zna taki tylko(справедливость знает такой = тот только) , któremu niesprawiedliwość dniem i nocą doskwiera(которому = кому несправедливость днём и ночью досаждает) , który nikomu najmniejszej krzywdy nie czyni(который никому /и/ самой маленького зла не делает; krzywda – ущерб, несправедливость; зло ) , a kryć się musi(а прятаться вынужден) , żeby wyżył(чтобы выжил = выжить; wyżyć – выжить ).

Chłop sobie wyprosił, że jeszcze jednego sędziego sprowadzi. Idzie, odmawia pacierze, Bogu się poleca, a jaskółeczka przed nim usiadła i zaświergotała:

– Maćku, Maćku! Sprawiedliwość zna taki tylko, któremu niesprawiedliwość dniem i nocą doskwiera, który nikomu najmniejszej krzywdy nie czyni, a kryć się musi, żeby wyżył.

– Gdzież ja nieszczęśliwy takiego znajdę(где же я, несчастный, такого найду)?

– Pod krzem(под кустом; kierz = krzak – куст ) , niedaleczko stąd przycupnął(совсем недалеко отсюда притаился: «недалечко отсюда…»; niedaleko – недалеко ) , kryje się przed człowiekiem(скрывается от человека; kryć się przed kimś – скрываться от кого-л. ) , psem, wilkiem, lisem(пса, волка, лиса) . Ostrożnie podchodź do niego(осторожно подходи к нему) , aby nie pomyślał(чтобы он не подумал) , że go chcesz zabić(что ты хочешь его убить) , i nie uciekł(и не убежал).

– Gdzież ja nieszczęśliwy takiego znajdę?

– Pod krzem, niedaleczko stąd przycupnął, kryje się przed człowiekiem, psem, wilkiem, lisem. Ostrożnie podchodź do niego, aby nie pomyślał, że go chcesz zabić, i nie uciekł.

– Jakże z nim mówić(как же с ним говорить)?

– Idź(иди) , a powtarzaj te słowa(и повторяй эти слова) : „Pana Boga chwalę(Господа Бога славлю; chwalić – хвалить; восхвалять, славить ) , nikomu źle nie czynię(никому плохо = плохого не делаю) , mam w sercu wdzięczność i sprawiedliwość(имею в сердце благодарность и справедливость) .”

Zabrał się Maciek(отправился Мацек /в дорогу/; zabrać się – собраться уйти, отправиться ) , idzie, powtarza to(идёт? повторяет то) , co mu jaskółeczka kazała(что ему ласточка велела) . Nagle spod krza zajączek wypada(вдруг из-под куста зайчик выскакивает; wypadać – выпадать; выбегать, выскакивать ) , kic(прыг) , kic(скок; kicać – прыгать, скакать /о зайце, кролике/ ) i mówi(и говорит) :