Максим Дзевенис - Польские сказки

Od tego dnia mój kowal nie mógł sobie miejsca znaleźć na świecie. Robota leciała mu z ręki. Gdzie nie spojrzał, widział potok jak szybę, a za nią pannę, której łzy płynęły. Aż pomizerniał, bo go coś ciągle trzymało za serce rozpalonymi obcęgami. Zwyczajnie zamroczyło go.

Kiedy już całkiem nie mógł wytrzymać z tęsknoty poszedł do jednej baby, co znała się na ziołach, dał jej srebrnego rubla i spytał o radę.

– Ano(да/конечно) – mówi baba(говорит баба) – nie ma tu inszej rady(нет тут другого совета; inszy = уст. другой ) , tylko musisz doczekać do Świętego Jana i kiedy się kamień odłoży(только придётся тебе дождаться = подождать до Ивана Купалы и, когда камень отодвинется: «отложится»; musieć – быть должным/вынужденным; doczekać – дождаться; odłożyć się – отложиться ) , musisz leźć w otchłań(ты должен лезть в бездну) . Byłeś pannie wyjął szpilkę z głowy(только вынь барышне булавку из головы: «только бы ты вынул…»; byle – лишь бы, только бы ) , obudzi się(она проснётся) , ożenisz się z nią i będziesz wielki pan(женишься на ней и будешь большой господин) , jakiego świat nie widział(какого свет не видывал) . Tylko wtedy o mnie nie zapomnij(только тогда обо мне не забудь) , że ci dobrze poradziłam(что я тебе хороший совет дала; poradzić – посоветовать, дать совет ) . I to spamiętaj(и о том запомни; spamiętać – запомнить, удержать в памяти ) : kiedy cię strachy otoczą(когда страхи тебя окружат) , a zaczniesz się bać(а = и ты начнёшь бояться, zacząć – начать ) , zaraz się przeżegnaj i umykaj w imię boskie(сразу перекрестись и убегай во имя Бога: «во имя Божье») … Cała sztuka w tym(вся штука/все искусство в том) , żebyś się nie zląkł(чтобы ты не испугался; zlęknąć się – испугаться ) ; złe nie ima się odważnego człowieka(злое = зло не берёт отважного человека; imać się kogoś, czegoś – брать кого-л., что-л. ).

– Ano – mówi baba – nie ma tu inszej rady, tylko musisz doczekać do Świętego Jana i kiedy się kamień odłoży, musisz leźć w otchłań. Byłeś pannie wyjął szpilkę z głowy, obudzi się, ożenisz się z nią i będziesz wielki pan, jakiego świat nie widział. Tylko wtedy o mnie nie zapomnij, że ci dobrze poradziłam. I to spamiętaj: kiedy cię strachy otoczą, a zaczniesz się bać, zaraz się przeżegnaj i umykaj w imię boskie… Cała sztuka w tym, żebyś się nie zląkł; złe nie ima się odważnego człowieka.

– A powiedzcież mi(а скажите же мне) – mówił kowal(говорил кузнец) – jak poznać(как узнать) , że człowieka strach zdejmuje(когда человека страх охватывает)?..

– Takiś ty(такой ты = вот ты какой) ?.. – mówi baba(говорила баба) . – No, to już idź do otchłani(ну, иди уже к пропасти) , a jak wrócisz(а как вернёшься) , o mnie pamiętaj(обо мне помни)!

– A powiedzcież mi – mówił kowal – jak poznać, że człowieka strach zdejmuje?..

– Takiś ty?.. – mówi baba. – No, to już idź do otchłani, a jak wrócisz, o mnie pamiętaj!

Dwa miesiące chodził kowal do potoku(два месяца ходил кузнец к ручью) , a na tydzień przed Świętym Janem wcale się stąd nie ruszył(а всю неделю перед Иваном Купалой совсем не двинулся оттуда) , tylko czekał(только ждал) . I doczekał(и дождался) . W samo południe kamień odsunął się(в самый полдень камень отодвинулся) , a mój kowal z siekierą w garści skoczył w jamę(а мой кузнец с топором в руке прыгнул в яму; garść – горсть; ладонь, рука ).

Dwa miesiące chodził kowal do potoku, a na tydzień przed Świętym Janem wcale się stąd nie ruszył, tylko czekał. I doczekał. W samo południe kamień odsunął się, a mój kowal z siekierą w garści skoczył w jamę.

Co się tam koło niego nie działo(что там /только/ вокруг него не происходило) , włosy na głowie stają(волосы на голове встают) . Otoczyły go przecie takie poczwary(ведь окружили его такие чудовища; przecie = przecież ) , że inny umarłby od samego ich wejrzenia(что другой умер бы от одного их взгляда; wejrzenie – книжн. взгляд ) . Były nietoperze wielkie jak psy(были /там/ летучие мыши большие как собаки) , ale tylko wachlowały nad nim skrzydliskami(но они только махали над ним большими крыльями: «крылищами»; skrzydło – крыло ) . To zastąpiła mu drogę ropucha duża jak kamień(то преградила ему путь жаба огромная как камень) , to wąż zaplątał mu się między nogi(то змея запуталась у него между ног: «между ноги») , a kiedy kowal ciapnął go(а когда кузнец рубанул её) , wąż zaczął płakać ludzkim głosem(змея начала плакать человеческим голосом) . Były wilki takie na niego zajadłe(были /там/ волки так на него ожесточённые) , że co im piana padła z pyska(что каждый раз, когда у них пена падала из пастей: «пасти»; pysk – морда; пасть ) , to buchnęła płomieniem(то полыхнула пламенем; buchnąć – повалить; полыхнуть ) , a w opoce wypalała dziury(а в скале прожигала дыры; opoka – скала; wypalać – выжигать, прожигать ).

Co się tam koło niego nie działo, włosy na głowie stają. Otoczyły go przecie takie poczwary, że inny umarłby od samego ich wejrzenia. Były nietoperze wielkie jak psy, ale tylko wachlowały nad nim skrzydliskami. To zastąpiła mu drogę ropucha duża jak kamień, to wąż zaplątał mu się między nogi, a kiedy kowal ciapnął go, wąż zaczął płakać ludzkim głosem. Były wilki takie na niego zajadłe, że co im piana padła z pyska, to buchnęła płomieniem, a w opoce wypalała dziury.

Wszystkie te potwory siadały mu na plecach(все эти чудовища садились ему на спину; potwór – чудовище ) , chwytały go za surdut(хватали его за сюртук) , za rękawy(за рукава) , ale żaden nie śmiał go skrzywdzić(но ни одно не осмеливалось его обидеть) . Bo wiedzieli(потому что они знали) , że się kowal nie boi(что кузнец не боится) , zaś przed odważnym złe umyka jak cień przed człowiekiem(а от смелого зло убегает, как тень от человека; umykać przed kimś – убегать от кого-л. ).

– Zginiesz tu, kowalu(ты погибнешь здесь, кузнец) !.. – wołały strachy(кричали страхи) , ale on tylko ściskał siekierę w garści i tak im odpowiadał(но он только сжимал топор в руке и там им отвечал) , że wstyd powtórzyć(что стыдно повторить)…

Dobrał się nareszcie kowal do złotego łóżka(добрался наконец кузнец до золотой кровати) , gdzie już nawet poczwary nie miały dostępu(куда уже даже чудовища не имели доступа) , ino stanęły wokoło kłapiąc zębami(только встали вокруг, щёлкая зубами; ząb – зуб ) . On zaraz zobaczył w głowie panny złotą szpilkę(он сразу увидел в голове барышни золотую булавку) , szarpnął i wyciągnął do połowy(дёрнул и вытянул до половины)…

Wszystkie te potwory siadały mu na plecach, chwytały go za surdut, za rękawy, ale żaden nie śmiał go skrzywdzić. Bo wiedzieli, że się kowal nie boi, zaś przed odważnym złe umyka jak cień przed człowiekiem.

– Zginiesz tu, kowalu!.. – wołały strachy, ale on tylko ściskał siekierę w garści i tak im odpowiadał, że wstyd powtórzyć…

Dobrał się nareszcie kowal do złotego łóżka, gdzie już nawet poczwary nie miały dostępu, ino stanęły wokoło kłapiąc zębami. On zaraz zobaczył w głowie panny złotą szpilkę, szarpnął i wyciągnął do połowy…

Aż krew trysnęła(/вытянул/ так, что даже кровь брызнула; trysnąć – забить струёй; брызнуть ) … Wtem panna łapie go rękawami za surdut i woła z wielkim płaczem(вдруг барышня хватает его рукавами = руками за сюртук и кричит, неистово плача: «с большим плачем»; rękaw – рукав ) :

– Czego mi ból robisz człowieku(чего мне боль причиняешь: «делаешь», приятель; człowieku – фам. дружище, приятель /в обращ./ )!..

Wtedy dopiero kowal się zląkł(тогда только кузнец испугался) … Zatrząsł się i ręce mu opadły(затрясся и руки у него опустились; zatrząsnąć się – затрястись; ręce opadają komuś – руки опускаются у кого-л. ) . Strachom tego tylko było trzeba(страхам только этого = это было /и/ нужно) . Który miał największy pysk(/тот/, у которого была самая большая пасть: «который имел») , skoczył na kowala i tak go kłapnął(прыгнул на кузнеца и так его шлёпнул) , że krew trysnęła przez okno i poplamiła kamienie(что кровь брызнула через окно и испачкала камни; plama – пятно ).