Максим Дзевенис - Польские сказки

W dawnych czasach… po kamieniach płynęła woda. Teraz ona pokazuje się tylko na wiosnę albo po wielkim deszczu. I był strumień w tym miejscu.

Na dnie potoku leżał jeden spory kamień, jakby nim kto dziurę zatykał. W rzeczy samej była tam dziura, właściwie nawet okno do podziemiów, gdzie są zachowane wielkie skarby, jakich na całym świecie by nie znalazł. A między tymi majątkami, na szczerozłotym łóżku śpi panna, może nawet jaka hrabini, bardzo śliczności i bogato odziana.

Ta zaś panna śpi przez taki interes(а барышня эта спит потому: «из-за такого дела»; przez – из, из-за /о причине/; interes – дело ) , że jej ktoś wbił złotą szpilkę w głowę(что ей кто-то воткнул в голову золотую булавку; wbić – вонзить, воткнуть ) , może ze zbytków(может, из баловства; zbytki – баловство; шалости, проказы ) , a może i z nienawiści(а может, и из ненависти) ; Bóg ich tam wie(Бог их там знает) . Tak śpi i nie ocknie się(так спит и не проснётся; ocknąć się – проснуться ) , dopóki jej kto szpilki z głowy nie wyciągnie i potem się z nią nie ożeni(пока ей кто/-нибудь/ булавку из головы не вытащит и потом на ней не женится; wyciągnąć – вытянуть, вытащить; ożenić się z kimś – жениться на ком-л. ) . Ale to rzecz ciężka i nawet niebezpieczna(но это дело трудное и даже опасное; ciężki – тяжёлый, трудный ) , bo tam w podziemiach pilnują skarbów i samej panny różne straszydła(потому что там в подземельях за сокровищами и за самой барышней присматривают разные страшилища; pilnować kogoś – смотреть, присматривать за кем-л. ) . Dlatego najśmielszy człowiek(поэтому самый смелый человек) , choćby mu się i jak podobała panna(хотя бы ему и как /ни/ нравилась очень барышня) , a jeszcze lepiej jej majętności(а ещё лучше = больше её богатства; majętność – имущество, состояние ) , wejść do podziemi nie miał odwagi(войти в подземелья не отваживался: «не имел отваги»; odwaga – мужество, смелость, отвага ) , ażeby go co nie ujadło(чтобы его что/-нибудь/ не съело; ujeść – отъесть, откусить )…

Ta zaś panna śpi przez taki interes, że jej ktoś wbił złotą szpilkę w głowę, może ze zbytków, a może i z nienawiści; Bóg ich tam wie. Tak śpi i nie ocknie się, dopóki jej kto szpilki z głowy nie wyciągnie i potem się z nią nie ożeni. Ale to rzecz ciężka i nawet niebezpieczna, bo tam w podziemiach pilnują skarbów i samej panny różne straszydła. Dlatego najśmielszy człowiek, choćby mu się i jak podobała panna, a jeszcze lepiej jej majętności, wejść do podziemi nie miał odwagi, ażeby go co nie ujadło…

O tej pannie i o tych majątkach wiedzieli ludzie od dawna takim sposobem(об этой барышне и об этих богатствах люди знали давно потому: «таким образом»; sposób – способ, образ ) , że dwa razy do roku(что два раза в год: «до года») , na Wielkanoc i na Święty Jan(на Пасху и на Ивана Купалу) , usuwał się kamień(отодвигался камень) , co leżał na dnie potoku(что лежал на дне ручья) , i jeżeli kto stał wtedy nad wodą(и, если, кто/-нибудь/ стоял тогда над водой) , mógł zajrzeć do otchłani i widzieć tamtejsze dziwy(мог заглянуть в пропасть и видеть = увидеть тамошние дива; otchłań – пучина, бездна; пропасть ).

Jednej Wielkanocy przyszedł do zamku młody kowal z Zasławia(одной Пасхи = однажды на Пасху пришёл в замок молодой кузнец из Заславья) . Stanął nad potokiem i myśli(встал над ручьём и думает) :

O tej pannie i o tych majątkach wiedzieli ludzie od dawna takim sposobem, że dwa razy do roku, na Wielkanoc i na Święty Jan, usuwał się kamień, co leżał na dnie potoku, i jeżeli kto stał wtedy nad wodą, mógł zajrzeć do otchłani i widzieć tamtejsze dziwy.

Jednej Wielkanocy przyszedł do zamku młody kowal z Zasławia. Stanął nad potokiem i myśli:

„Nie mogłyby się to mnie pokazać skarby(не могли бы это мне показаться сокровища) ?.. Zaraz bym wlazł do nich(я бы тотчас влез к ним; wleźć – влезть; do – к ) , choćby przez najciaśniejszą dziurę(хоть через самую тесную = узкую дыру) , naładowałbym kieszenie i już nie potrzebowałbym dymać miechem(наполнил бы карманы, и уже не нужно бы мне было раздувать меха; naładować – нагрузить, загрузить; наполнить; potrzebować kogoś, czegoś – нуждаться в ком-л., чём-л. ) ”.

Ledwie tak pomyślał(едва он так подумал; pomyśleć ) , aż naraz(аж = как вдруг) – usuwa się kamień(отодвигается камень) , a kowal widzi wory pieniędzy(и кузнец видит мешки денег; pieniądze – деньги ) , misy ze szczerego złota i tyle drogiej odzieży jak na jarmarku(миски из чистого золота и столько дорогой одежды как на ярмарке/базаре; jarmarek ).

„Nie mogłyby się to mnie pokazać skarby?.. Zaraz bym wlazł do nich, choćby przez najciaśniejszą dziurę, naładowałbym kieszenie i już nie potrzebowałbym dymać miechem”.

Ledwie tak pomyślał, aż naraz – usuwa się kamień, a kowal widzi wory pieniędzy, misy ze szczerego złota i tyle drogiej odzieży jak na jarmarku.

Ale najpierw wpadła mu przed oczy śpiąca panna(но в первую очередь попала перед глаза; najpierw – сначала, сперва; в первую очередь; wpaść – упасть; попасть ) , taka śliczna(такая хорошенькая) , że kowal stanął słupem(что кузнец встал столбом) . Spała sobie i tylko jej łzy płynęły(спала и только слёзы ей /по щекам/ текли) , a co która upadła(и, каждый раз, когда какая/-нибудь из них/ падала: «упала»; co – каждый раз, когда ) – czy na jej koszulę(на рубашку ли её) , czy na łóżko(на кровать ли) , czy na podłogę(на пол ли) – zaraz zamieniała się w klejnot(тотчас превращалась в драгоценность) . Spała i wzdychała z bólu od szpilki(спала и вздыхала от боли от = причиняемой булавкой; z – от /об эмоц. сост./ ) ; a co westchnęła(а каждый раз, когда вздыхала: «вздохнула»; westchnąć – вздохнуть ) , to na drzewach nad potokiem zaszeleściły liście nad jej strapieniem(то на деревьях над ручьём листья зашелестели над её печалью; strapienie – огорчение, печаль ).

Już kowal chciał wejść do podziemiów(кузнец уже хотел войти в подземелья) ; ale że czas przeszedł(но так как время ушло: «прошло»; przejść – пройти ) , więc znowu kamień zamknął się(то камень снова закрылся; więc – итак, стало быть, следовательно ) , aż zabulgotało w potoku(так, что даже забулькало в ручье; aż – так, что даже ).

Ale najpierw wpadła mu przed oczy śpiąca panna, taka śliczna, że kowal stanął słupem. Spała sobie i tylko jej łzy płynęły, a co która upadła – czy na jej koszulę, czy na łóżko, czy na podłogę – zaraz zamieniała się w klejnot. Spała i wzdychała z bólu od szpilki; a co westchnęła, to na drzewach nad potokiem zaszeleściły liście nad jej strapieniem.

Już kowal chciał wejść do podziemiów; ale że czas przeszedł, więc znowu kamień zamknął się, aż zabulgotało w potoku.

Od tego dnia mój kowal nie mógł sobie miejsca znaleźć na świecie(с того дня мой кузнец не мог себе места найти на свете; od – с /о времени/; świat – свет, мир ) . Robota leciała mu z ręki(работа валилась ему = у него из рук: «из руки»; lecieć – лететь; валиться; ręka – рука ) . Gdzie nie spojrzał(куда не = ни не посмотрел) , widział potok jak szybę(видел ручей как оконное стекло; szyba – оконное стекло ) , a za nią pannę(а за ним барышню) , której łzy płynęły(у которой слёзы /по щекам/ текли) . Aż pomizerniał(даже похудел; aż – даже; pomizernieć – похудеть ) , bo go coś ciągle trzymało za serce rozpalonymi obcęgami(потому что его что-то постоянно держало за сердце раскалёнными клещами) . Zwyczajnie zamroczyło go(просто одурманило его; zwyczajnie – непосредственно; естественно; просто ).

Kiedy już całkiem nie mógł wytrzymać z tęsknoty poszedł do jednej baby(когда уже совсем не мог выдержать от тоски = вынести тоску , пошёл к одной бабе; wytrzymać – выдержать, вынести ) , co znała się na ziołach(что разбиралась в травах; znać się na czymś – разбираться в чём-л. ) , dał jej srebrnego rubla i spytał o radę(дал ей серебряного рубля = серебряный рубль и спросил совета; rubel – рубль; spytać o coś – спросить о чём-л. prosić o radę – просить совета ).