Максим Дзевенис - Польские сказки

Gazdowska chudoba spokojnie po zboczach i upłazach szczypie trawę, głos śpiewających pastuchów rozlega się naokoło, rozciągają go echa po górach, jak najdźwięczniejsze grające organy. Tak oto jest dzisiaj. A że tak jest, stało się to za sprawą pewnego młodzieńca, który przez to, że był niewinny, znamienitej, niezwyczajnej potęgi nabrał i nie tylko swoich, ale i nas wszystkich od srogiego a krwawego ucisku oswobodził.

A szerzył go groźny król wężów(а распространял/ширил его /гнёт/ грозный король змей) , który za czasów niepamiętnych olbrzymim cielskiem swym na skalnych grzbietach tych się wylegiwał(который в незапамятные времена огромной тушей своей на скальных хребтах отлёживался; za czasów – во времена; niepamiętny – незапамятный; wylegiwać się – валяться, отлёживаться ) , w słońcu się grzał oczekując(на солнце играл, ожидая) , aż mu wysłańcy jego(что его посланцы; wyłsaniec = wysłannik – посланник ) , czarni rycerze(чёрные рыцари) , łupy zrabowane na pożarcie przyniosą(похищенные трофеи на съедение /ему/ принесут; przynieść – принести ) . Rycerze ci co chwila z góry na czarnych rumakach zbiegali(рыцари эти всё время с горы на чёрных конях/скакунах сбегали; co chwila – всё время ) , ogromne w całym kraju spustoszenie czynili(огромное во всей стране делали опустошение/разорение) , tratując nie tylko zbożem posiane łany(давя не только посеянные = засеянные хлебами поля; zboże – хлеба; łan – нива; ист. пашня, поле ) , wszelki unosząc dobytek(всякое унося имущество; wszelki – любой, всяческий, всякий; unosić – уносить ) , ale nie przepuszczając i ludziom(но не оставляя в покое и людей; przepuszczać – пропускать; nie przepuszczać komuś – не давать покоя кому-л. ).

A szerzył go groźny król wężów, który za czasów niepamiętnych olbrzymim cielskiem swym na skalnych grzbietach tych się wylegiwał, w słońcu się grzał oczekując, aż mu wysłańcy jego, czarni rycerze, łupy zrabowane na pożarcie przyniosą. Rycerze ci co chwila z góry na czarnych rumakach zbiegali, ogromne w całym kraju spustoszenie czynili, tratując nie tylko zbożem posiane łany, wszelki unosząc dobytek, ale nie przepuszczając i ludziom.

Niedola zapanowała taka(недоля наступила такая; zapanować – овладеть; наступить ) , że jej nie pisać(что её не писать = не описать) . Pod kopytami trzęsła się ziemia(под копытами дрожала земля; trząść się – трястись; дрожать ) , a powietrze zamgliło się od gęstej piany(а воздух подёрнулся туманом от густой пены; zamglić się – затуманиться, подёрнуться туманом ) , bryzgającej w okrąg z ognistych(брызжущей вокруг из огненных; w okrąg – уст. вокруг ) , rozwartych nozdrzy piekielnych bachmatów(раскрытых ноздрей адских лошадей; bachmat – татарская лошадь /крепкая, коротконогая/ ) . We mgle tej chronili się mieszkańcy miast i wsi(в этом тумане прятались жители городов и деревень; wieś – деревня; chronić się – укрываться, прятаться, скрываться ) , gdzie mogli(где могли) , płacząc i narzekając(плача и сетуя) , włosy sobie z głowy wydzierając(волосы себе из головы вырывая) . Ale zbrojny hufiec straszliwego gada do najodleglejszych docierał kryjówek(но вооружённый отряд ужасной рептилии добирался до самых отдалённых укрытий; gad – пресмыкающееся, рептилия; docierać – доходить, добираться ) , palił po drodze i rabował(по пути сжигал и грабил; palić – жечь, сжигать; droga – дорога, путь; po drodze – по пути ) , gruz i pogorzeliska zostawiał za sobą(руину = руины и пепелища оставлял за собой; gruzy – мн. руины; pogorzelisko – пожарище, пепелище ).

Niedola zapanowała taka, że jej nie pisać. Pod kopytami trzęsła się ziemia, a powietrze zamgliło się od gęstej piany, bryzgającej w okrąg z ognistych, rozwartych nozdrzy piekielnych bachmatów 4. We mgle tej chronili się mieszkańcy miast i wsi, gdzie mogli, płacząc i narzekając, włosy sobie z głowy wydzierając. Ale zbrojny hufiec straszliwego gada do najodleglejszych docierał kryjówek, palił po drodze i rabował, gruz i pogorzeliska zostawiał za sobą.

Ze szczytów tatrzańskich przyglądał się temu król wężów(с татранских вершин разглядывал это король змей; przyglądać się komuś, czemuś – рассматривать, разглядывать кого-л., что-л. ) , przyglądał się bez ruchu(разглядывал без движения) , w brylantowej koronie na skroniach(в бриллиантовой короне на висках) , płaszczem z łusek srebrnych przyodziany(мантией = в мантию из серебряных чешуек одетый; płaszcz – пальто; плащ; мантия ) , po turniach od Murania aż po Osobitą 18 rozlewając się kręgami swymi(по скалам от Мураня до самой Особиты разливаясь кругами = кольцами своими; turnia – обрывистая скала /в Татрах/; od … po – от … до; aż – /вплоть/ до; krąg – круг ) , niby skrząca się w blaskach lipcowego południa niesłychana jakaś rzeka(словно искрящаяся в блесках = в блеске июльского полдня какая-то невиданная река; niesłychany – неслыханный, небывалый, невиданный ).

Ze szczytów tatrzańskich przyglądał się temu król wężów, przyglądał się bez ruchu, w brylantowej koronie na skroniach, płaszczem z łusek srebrnych przyodziany, po turniach od Murania aż po Osobitą rozlewając się kręgami swymi, niby skrząca się w blaskach lipcowego południa niesłychana jakaś rzeka.

A tylko kiedy ze zdobyczą jawili się rycerze(а только когда с добычей появлялись рыцари) , rykiem przeraźliwym(ужасающим рёвом; przeraźliwy – пронзительный; ужасный, ужасающий ) , od którego granitowe drżały zręby(от которого дрожали гранитовые основы /скал/; drżeć – дрожать ) , zwoływał ku sobie wszelkie płazy(созывал к себе всякие = всяких гадов; płaz – земноводное животное; перен. пресмыкающееся, гад ) , wszelkie dzisiaj już zaginione potwory(всяких сегодня уже исчезнувших чудовищ) , żarłoczne(прожорливых) , siedmioszyjne smoki i w ich kole biesiadować począł(драконов с семью шеями и в их кругу начал = начинал пировать; siedem – семь; szyja – шея; począć – начать ) , krwawicy ludzkiej nie żałując ani sobie(добра людского не жалея ни себе; kwawica – кровные деньги; кровное добро ) , ani swym towarzyszom(ни своим товарищам).

A tylko kiedy ze zdobyczą jawili się rycerze, rykiem przeraźliwym, od którego granitowe drżały zręby, zwoływał ku sobie wszelkie płazy, wszelkie dzisiaj już zaginione potwory, żarłoczne, siedmioszyjne smoki i w ich kole biesiadować począł, krwawicy ludzkiej nie żałując ani sobie, ani swym towarzyszom.

W kraju nie było żadnej porady(в стране не было никакого совета = способа /противостоять злу/; porada = rada – совет ) . Głód, mór i pożoga wyludniły(голод, мор и пожар опустошили) , zburzyły wsi i miasta(разрушили деревни и города) . Pola niegdyś kwitnące(поля, некогда цветущие) , miodem i mlekiem płynące w głuchą zamieniły się pustynię(мёдом и молоком струящиеся, превратились в пустыню; miód – мёд; płynąć – течь, струиться ) . Zdawało się(казалось) , że trzeba będzie wyrzec się życia na zawsze(что нужно будет отречься от жизни навсегда; wyrzec się czegoś – отказаться, отречься от чего-л. ) . Po kościołach(по церквям; kościół – церковь, храм, костёл ) , przy krzyżach przydrożnych śpiewano litanie(у придорожных крестов пето = пели литании) , gorące zanoszono modły(горячие относили = взносили молитвы; zanosić – относить; modły – мн. молитвы ) , iżby Bóg się ulitował i zbawcę jakiego śród nieszczęśliwych niedobitków obudził(чтобы Бог сжалился и какого-нибудь спасителя среди несчастных остатков /населения/ разбудил; jaki – какой; разг. какой-нибудь; śród = wśród; niedobitki – мн. остатки /разгромленных войск и т. п./ ).

W kraju nie było żadnej porady. Głód, mór i pożoga wyludniły, zburzyły wsi i miasta. Pola niegdyś kwitnące, miodem i mlekiem płynące w głuchą zamieniły się pustynię. Zdawało się, że trzeba będzie wyrzec się życia na zawsze. Po kościołach, przy krzyżach przydrożnych śpiewano litanie, gorące zanoszono modły, iżby Bóg się ulitował i zbawcę jakiego śród nieszczęśliwych niedobitków obudził.

W pewnej wsi na Podhalu 19rósł tedy chłopaczek (в одной деревне на Подгалье рос тогда мальчуган; rosnąć – расти; chłopaczek – мальчик, мальчуган; chłopak – мальчик ) , którego zwano Perłowicem(которого называно = называли Перламутром; zwać – звать, назвать; pierłowiec – перламутр ) , ponieważ duszę miał czystą jak perła(потому что душу имел = душа у него была чистая как жемчужина; mieć – иметь; perła – жемчужина ) . Owce rodzicielskie wypasywał po łąkach(овец родительских пас по лугам; wypasywać = paść – пасти ) , pociechą dla ojców był(утешением был для отцов; ojciec – отец ) , tylko radości żadnej w sercu nie zaznał(только радости никакой в сердце не испытал/изведал) , bo niemal już od dzieciństwa trapiła go troska(потому что уже чуть ли не с детства мучило его беспокойство; niemal – почти, чуть ли не; od – с /о времени/; troska – забота; озабоченность, беспокойство ) , dlaczego takie klęski na ludzi spadają(почему такие бедствия людям достаются; klęska – поражение; неудача; бедствие; spadać – падать; валиться; spadać na kogoś – доставаться кому-л. ) . Spozierał też ku Tatrom(посматривал на Татры) , które od Murania aż po Osobitą opanował tajemniczy król wążów(которыми от Мураня до самой Особиты завладел таинственный король змей; opanować coś – овладеть, завладеть чем-л. ) , a i nad tym jedynie przemyśliwał(и над тем только думал = раздумывал; przemyśliwać – продумать; подумывать, думать ) , jakby potwora tego sprzątnąć ze świata(как бы чудовище это убрать со света; potwór – чудовище ) , jakby jego pomocników(как бы его помощников) , czarnych rycerzy(чёрных рыцарей) , raz na zawsze pobić i na ziemię rajski(раз и навсегда разбить/перебить и на землю райский; raz na zawsze – раз и навсегда ) , błogosławiony sprowadzić spokój(благословенный привести покой).