Антон Алешка - Маладосць

— Я цябе ўмурзаю...

— Нічога...

Яны ўселіся на скрынку каля варот. Алесь, паціраючы шырокія, чорныя ад мазуты далоні, гаварыў:

— Чаму не паведаміў. Спаткаў бы... A-а... Пісаў, што раней будзеш, а потым і няма. Думаў, што справы якія неадкладныя. Добра... Гэта мой аграгат,— паказаў ён на камбайн. — Праз дзень-другі выходзім. Ты надоўга?

— Пабуду, а потым у акадэмію вучыцца...

— Ну, дык убачыш...

Міця паглядзеў на яго сур'ёзны твар, падумаў: „Як ён пасталеў..."

Алесь устаў, нізкі, карчукаваты.

— Хто гэта спяваў?

— Мой штурвальны — Вера...

Ён прыжмурыўся на металічную сетку гадзінніка.

— Абедаць час. Вера, прышрубуй саламатрас — і ў сталоўку! — крыкнуў ён у бок паднавеса.

Вышлі за МТС, сцяжынкай накіраваліся да рэчкі. Сонца акунулася ў гладзь ракі. Плюснік па той бок лапушыста натапырыўся, прыслухоўваючыся да цішы сіняга поўдня.

— Пакупаемся...— на хаду скідаючы спецоўку, сказаў Алесь. Не паспеў Міця агледзець бераг, як Алесь ужо ўскочыў у ваду.

Люстранае плёса паволі гойдаецца, чвякае хвалямі ў пяшчаны бераг. Алесь адзеўся.

— Ты лейтэнант...

— Старшы лейтэнант,— усміхаючыся паправіў Міця.

— Усё роўна. Цяжкая ў цябе служба. Манчжоў-го там розны і японец зноў жа... Ты не думай, што мы ў шапку спім. Глянь, як урадзіла, зямля ледзь трымае столькі багацця. Быў на нарадзе камбайнераў і даў абяцанне зжаць 1500 га. Трэба слова стрымаць... А мама як?

— Hi што сабе...

— Даўно быў там. Не выбяруся усё...

Пазірае Міця з высокага берага на істужку рэчкі. Уецца яна на захад і знікае ў кустах.

— Я забыўся... Пакінуў веласіпед каля майстэрні...

— Ты на веласіпедзе? Нічога, не прападзе...

У пасёлак ішлі сцежкаю праз гароды. Матава-зялёныя качаны капусты ўкрылі грады. Выйшлі на ўзгорак. Алесь завярнуў і баразною павёў на дарогу. Побач стаіць чубок маладзенькіх дрэў.

— Зойдзем сюды...

Між дрэў ляжала п'едэсталам аграмадная гранітная пліта, нa ёй узвышаўся адшліфаваны да бляску помнік. Надпіс гаварыў:

Комсамольцу—трактарысту,

загінуўшаму ад варожай рукі —

ВАЛОДЗЮ ШУМІНУ

Міця зняў шапку, абышоў навакол. Твар у яго стаў сур'ёзны, а ў вачах бліснулі слёзы.

Пасля паўдня зноў Міця зайшоў у паднавес. Алесь правёў яго да дарогі.

— Ты дзе быў?...

— У камендатуру ездзіў. Быць не можа, раскапаем гэтую справу...

Міця ўглядаецца ў даль шасэ. Узбоч сям-там стаяць лаўкі. Ёй звярнуўся да Алеся.

— Ты бываеш у Чапліцах?

— Учора адтуль, а што?

— Так сабе...

Міця не сказаў Алесю, што хацеў пытацца пра настаўніцу і яе дачку Надзю. Яму ніякавата было аб гэтым сказаць. Ён спытаўся:

— Там магазін ёсць?

— Сельмаг... Зачым табе?

— Папярос купіць...

— У буфеце ў нас колькі хочаш... Дай я з‘езджу на тваім,— і Алесь перамахнуў нагою цераз сядло. Міця сышоў з дарогі. Каля ляска залапаталі ўспуджаныя галубы, з свістам шуганулі ў пасёлак. Ён паглядзеў убок Жываглодавіч. Там бор цямніцца ў сіняве, а далей польская тэрыторыя... Вісіць няветлае неба, гэткае як і на манчжурскай старане.

Пад'ехаў Алесь.

— Ты прыходзь. Я ў Чапліцах сцэпам двух камбайнаў ваяваць буду.

Міця ад'ехаў на ўзгорак, спыніўся. Адсюль як на далоні відаць гарадок МТС, вырасшы нядаўна. Насупроць жаўцее жыта. Буйны колас хіліцца долу. Шугае вецер і захвалюецца яно буйнае, чароцістае, загайдаецца, ціха шэпчучы спелым коласам. У версе цюрлюкае нейкая птушка. Нібы хто дакранаецца да высокай сінявы і яна звініць.

3

Сіняя смуга заслала гарызонт. Сонца захінулася воблакам. Вецер сціх. Парна.

Міця ўбачыў як з пасялковае дарогі выйшла на шасэ дзяучына. Не разабраў здалёк, куды яна накіравалася. Потым ужо ўбачыў, што ідэе у гэты бок. Міця зняў шапку, выцер хустачкай твар. Яго цікавіла адно: адкуль яна? Ён успамінаў тутэйшых знаёмых, але падобнага не знаходзіў.

„А можа і сустракаўся калі?“ ·

Кінуў гэтую думку, калі глянуў на МТС, якая будавалася ў яго адсутнасць. За гэты час вырасла столькі моладзі, што нават у сваім калгасе не ўсіх ён пазнае. Міця дастаў папіросу. Абцягнуў на сабе кашулю. Дзяўчына спяшаецца па сцяжынцы. Заўважыла на сабе погляд незнаёмага, узмахнула кучаравымі валасамі, чорна-бліскучымі вачыма яна ўставілася на Міцю.І тут на твары яе ён заўважыў раптоўную перамену. Бровы падняліся вышэй, яна сцішыла хаду. Міця ўстаў і загаварыў першым.

— Грамадзянка,— нават сам здзівіўся, што вырвалася так, але дзяўчына спынілася.

— Чаго? — спыталася яна і, паглядзеўшы на вожыкаваты чуб яго, нібы здагадалася.

— Міця...

Міця ступіў наперад.

— Надзя?!

Яна схапілася за яго руку, сціснула аберуч.

— Няўжо гэта ты? — збянтэжана дапытваўся Міця.

— Якім чынам? Адкуль? — задыхаючыся пытаецца Надзя. — Сядай, пагутарым.

Ад нечаканай сустрэчы доўга не магла супакоіцца Надзя.

— Быў так далёка, а гэта стаў так блізка. Ці даўно прыехаў?

— Дзён восем...

— Бачыш, а да мяне і не заглянуў. Але што... я сама толькі ўчора прыехала.

— Не спадзяваўся спаткаць...

Міця пазірае на пунсовы твар Надзі, яна ўсміхаецца.

Глянула яна на бліскучы чорны казырок шапкі ў руках Міці, на чырвоную зорку над зялёньш верхам.

— Я, таварыш капітан, ці як там у вас кажуць, паспела толькі скончыць інстытут. Доктар атрымаўся, дазвольце далажыць.

— Надзя — доктар. Як гэта гучыць? — дзівіцца Міця.— Ты мяне выперадзіла... Больш паспела.

— А гэта што? — паказала яна на ордэн.— Ты не прыбядняйся цяпер. Абы каму не даюць, як я ведаю.

— Гэта так, а вучыцца толькі зараз пачну. Памятаеш, як мы ўмаўляліся?

— Як не было, а зараз сустрэліся...

Хацеў гаварыць, але Надзя перапыніла.

— Цікава...

— Што?

— Чаму ты адзін?

Міця па-свойму зразумеў пытанне і зірнуў на шасэ. У абодвы канцы абапал — жыта і жыта. Нідзе — ні душы! Ён падсунуўся бліжэй, паглядзеў у цёмнае бяздонне чорных вачэй, ціха сказаў:

— Альбо я адзін? Здаецца і Надзя тут? — рука дакранулася да яе пляча.

— Не забыўся?

Доўгі пацалунак асвяжыў засохлыя губы Міці. Валасы лезуць у твар. Міця ўстаў. Ціха дыхнуў ветрык поверх нахіленага калосся.

— Не спадзявалася цябе бачыць,—сказала Надзя.— А зараз пойдзем да мяне.

Міця ўзяў веласіпед, папрабаваў шыну.

— Удваіх паедзем...

4

Алесь яшчэ раз наведаў Чапліцы і сказаў старшыні калгаса, што заўтра прыедзе зажынаць. Той на развітанні затрымаў яго, паведаміў:

— Гаворркі розныя былі пра камбайн, што і жне кепска, што і салому пакідае. Доктар мне дапамагла, сход правялі. Развеялі паклёп. Дык ты ўжо глядзі, нажмі кнопку дзе трэба, каб камбайн сябе паказаў во-о!

— Гэта можна...

— Адразу перастануць плёткі пускаць.

— За камбайн будзь спакойны. Заўтра чакай.

Алесь пакінуў канцылярыю, затрымаўся на ганку. Вуліцай ехаў Міця. Ён здзівіўся, што ўбачыў яго тут, аклікнуў: