Агостино Паравичини Бальяни - Тело Папы

Pellens K. Die Texte. S. 226–227: «Cum multe sint ecclesie in Romana civitate, aut omnibus equaliter debemus obedire, aut quibusdam tantum… Ergo uni tantum debemus obedire, illi videlicet, que est in Lateranis, in qua sedes est apostolica…. Sed quia illi plures in dignitate non sunt equales, illis omnibus non debemus equaliter obedire, sed illi tantum, qui apostolicus est»; Ibid. S. 227: «Sicque fit, ut non Ecclesie sed persone debamus obedire. Sed in quo debemus obedire? Aut enim in eo quod homo est aut in eo quod apostolicus est debemus ei obedire. Sed non in eo quod homo est, quia homini talis obedientia exhibenda non est. Alioquin omni homini deberetur obedientia talis. Ergo in eo quod apostolicus est obedientia illi exhibenda est, id est, in eo quod missus est a Christo videlicet».

Haluscynski T. Acta Innocentii III, 1198–1216. Vaticano, 1944. P. 189. Цит. по: D’Avray D. A Letter of Innocent III and the Idea of Infallibility // Catholic Hitorical Review. Vol. 66. 1980. P. 419. N. 13; Summa ad Dist. 21 ante c. 1, цит. по: Tierney B. Origins. P. 34. N. 1. По этому вопросу см. также рецензию Кеннета Пеннингтона на «Histoire du Christianisme» в журнале Speculum 1995, p. 441.

«Intelligitur finaliter et irrecuperabiliter, licet enim ad tempora defecerit tamen factus est postea fidelior, vel tunc in persona Petri intelligebatur Ecclesia, in fide Petri fides universalis Ecclesie que numquam in totum deficit vel deficiet usque in diem iuditii». Ms. Pembroke Coll. 72. Fol. 129vB. Цит. по: Tierney B. Origius P. 34. N. 4.

Об этом термине см.: Ibid.

Oliger P.L. Epistola ad Conradum de Offida // Archivum Franciscanum Historicum. Vol. 11. 1918. P. 366–373: «Unde autem sequitur quod quia papa vel episcopus est quoad aliquid Christi ymago, ergo quoad omnia est Christi ymago… Quod vero dicunt, quod ergo quod est increatus et immensus et impeccabilis et infallibilis et omnium praescius sicut Christus, quod nullus dicet vel sapiet nisi demens».

Maccarrone M. Una questione inedita dell’Olivi sull’infallibilità del papa // Rivista di storia della Chiesa in Italia. Vol. 3. 1949. P. 328: «Item, si impossibile est Deum dare alicui plenam auctoritatem diffiniendi de dubiis fidei et divine legis cum hoc, quod permitteret eum errare; de quocumque autem constat quod nullo modo permitteretur errare; ipse sequendus est tamquam regula inerrabilis; sed Romano pontifici dedit Deus hanc auctoritatem»; Ср.: Tierney B. Origins. P. 93.

См. ниже.

Innocenzo III. Sermo XXI in festo SS. Petri et Pauli // PL Vol. 217. P. 551: «Duas autem confitetur in Christo naturas, et unam personam»; P. 552: «dignitas haec in duobus attenditur, quia scilicet beatissimus Petrus et fundamentum est et caput Ecclesiae»; P. 554: «quae uni Petro duas claves commisit, propter illam excellentissimam fidem, quae in uno Christo duas naturas veraciter recognovit».

Augustinus Triumphus. Summa. Lib. I. Cap. 6: «In papa est duplex potestas, una respectu corporis Christi veri, et ista vocatur potestas ordinis… alia respectu corporis Christi mystici, et ista vocatur potestas iurisdictionis vel administrationis». Цит. по: Wilks M.J. “Papa est nomen iurisdictionis”. Augustinus Triumphus and the Papal Vicariate of Christ // Journal of Theological Studies. Vol. 8. 1957. P. 81. Ср.: McCready W.D. Op. cit. P. 196.

Jacobus de Viterbio. De regimine christiano. Lib. II. Cap. V: «Dicitur autem vicarius Christi et in quantum homo solum, quia sacerdos est, et in quantum Deus et homo, quia rex est, unde et vere Dei vicarius nominatur». Le plus ancien traité de l’Eglise. Jacques de Viterbe. De regimine christiano (1301–1302) / Ed. H.X. Arquillière. P., 1926. P. 106. Цит. по: Maccarrone M. Vicarius Christi. P. 158.

Alvarus Pelagius. De statu et planctu. I, art. 37, par. P, N. 8 F. 8v. 1: «sic ejus vicarius generalis et singularis papa participat cum Christo quodammodo naturam divinitatis quoad spiritualia et humanitatis quoad temporalia». Jung N. Alvaro Pelayo. P. 92.

Honorius Augustodunensis. Expositio in Cantica Canticorum // PL Vol. 172. Col. 414: «Nota septem membra sponsae a sponso laudata, id est septem ordines electorum in Ecclesia. Qui sunt oculi, qui occulta perspiciunt; capilli, qui a vitiis plani foramen acus, id est portam coeli transeunt; dentes, qui improbos corrigunt; labia qui secreta Scripturae aperiunt; genae, qui de peccatis propriis vel alienis erubescunt; collum, qui vitalem flatum, vel cibes doctrinae praedicando aeterna gaudia administrant; duo ubera, docti in utraque lege de duobus populis». См. прежде всего: Arduini M.L. «Rerum mutabilitas». Mondo, tempo, immagine dell’uomo e ‘Corpus Ecclesiae-Christianitatis’ in Onorio di Ratisbona (Augustodunensis). Per la comprensione di un razionalismo politico nel secolo XII // L’homme et son univers au Moyen Âge. Vol. I. Louvain-la-Neuve, 1986. P. 365–373.

Lotharius. De sacro altaris mysterio // PL T. 217. Col. 910: «Illud quoque vacare non creditur a mysterio quod summus pontifex a ministro septem modis accipit osculum: ad os, pectus, ad humerum, ad manus, ad brachia, ad pedes, genua, expressum mysterium, sed alias exprimendum». Этот сюжет вновь рассматривается Дюраном в «Рационале» (IV, 53, 13): «Illud quoque vacare non creditur mysterio, quod summus pontifex septem modis accipit osculum: videlicet ad os, ad pectus, ad humerum, ad manus, ad brachia, ad genus et ad pedes».

Innocentius III. Sermo XIII in festo d. Gregorii papae // PL T. 217. Col. 513–522.

Reg. IX. N. 113 (PL T. 215. Col. 949): «Angustias et aerumnas, quibus universum corpus Ecclesiae, a planta pedis usque ad verticem (Is.,1, 6), miserabiliter concutitur et turbatur, intentissime cogitantes, vehementi dolore cordis afficimur, eo autem molestius, quo specialius illius tenemur imitari vestigia, qui, sicut ipsemet asserit, infirmabatur infirmantibus fratribus». Ср.: Евр 4:15, 2 Кор 11:29. Imkamp. Das Kirchenbild. S. 195. Ср.: Struve T. Die Entwicklung der organologischen Staatsauffassung des Mittelalters. Stuttgart, 1978. S. 34–35.

Проповедь на первую годовщину: PL T. 217. Col. 663. Cм. Munk C.M.A Study of Pope Innocent III’s Treatise: De quadripartita specie nuptiarum. Diss. Univ. of Kansas. T. II. Lawrence, 1976. P. 9–12.

Ruysschaert J. Le tableau Mariotti de la mosaïque absidale de l’ancien S. Pierre // Rendiconti della Pontificia Accademia di Archeologia. Vol. 40. 1967–1968. P. 295–317; Ladner G.B. Die Papstbildnisse. Vol. II. P. 56–68. Согласно Гонорию III, «как голова шеей соединяется с телом, так Церковь со Христом через Петра». Проповедь XI о кафедре св. Петра: Honorii III opera omnia / Ed. C. Horoy. Vol II. P., 1879: «Sicut corpus per collum capiti jungitur, ita per beatum Petrum sancta Ecclesia Christo conjucta est. Et sicut cibus per collum in corpus descendit, ita per beatum Petrum apostolum, verbum Dei quod est cibus animarum, ad Ecclesia, venit».

Aegidius Romanus. De ecclesiastica potestate / Ed. R. Scholz. Weimar, 1929. Bd. III. S. 12: «Summus pontifex, qui tenet apicem Ecclesie et qui potest dici Ecclesia». Ср.: Scholz R. Die Publizistik zur Zeit Philipps des Schönen und Bonifaz VIII. Stuttgart, 1903. S. 60.

Salomon R. Opicinus de Canistris. Weltbild und Bekenntnisse eines avignonesischen Klerikers des 14. Jahrhunderts. London, 1936. Vol. II. Р. 24.

Ibid. Р. 17.

Ibid. Р. 47.

Различение между личностью и функцией хорошо видно в игре слов dominus и domnus в стихотворении CXLIX, которое Петр Дамиани отправил Гильдебранду, будущему Григорию VII: «Vivere vis Romae, clara depromito voce: / Plus Domino papae quam domno pareo papae» (PL. T. 145. Col. 961).

Honorius III. Sermo VIII // Honorii III opera. Vol. II. P. 97–98.

Письмо Гонория III от 25 июля 1216 г. Potthast 5317–5318. Honorii III opera omnia. Vol. II. P. 8–9: «Verum quia mortalis erat, et sententiam mortis evadere non poterat temporalis: idcirco se armis poenitentiae praemunivit, optans dissolvi, et esse cum Christo, in quo et per quem vivere volebat et mori». Ср.: Фил I:8; I:21–23.

Les Registres de Nicolas III (1277–1280) / Ed. J. Gay. P., 1898–1938. N. 1 (15 gennaio 1278): «eandem insuper vicariam sic esse voluit vicissitudinarie successionis continuatione perpetuam ut, quamquam ipsi vicarii ex humane fragilitatis conditione legi mortalitatis addicti vite presentis occasum imperio mortis incurrerent, ipsum tamen vicariatus officium substituendorum vicibus immortale perpetuum remaneret».

Augustinus Triumphus. Summa. Qu. 8. 3: «Successit ergo Petrus Christo et quilibet alius papa succedit sibi ut vicarius eius in officio et potestate, non in persona… Christus… qui semper est vivens et semper est papa et pontifex totius Ecclesie et erit in perpetuum, non potest personaliter sibi cedere, nec alius personaliter sibi succedere… tam Petrus quam successores eius non sunt personaliter successores Christi, sed dicuntur vicarii et ministri eius, ipso Christo semper vivente et semper in papatu et pontificatu regnante». Цит. по: McCready W.D. Op. cit. P. 184. N. 33.

«Item Christi vicarius agit non excellenter ut Christus, sed ministerialiter». Alvarus Pelagius. De planctu Ecclesiae. Lib. I. Cap. 18 // Rocaberti J.Th. Bibliotheca. Vol. III. P. 165.

Ibid. P. 166: «Quamvis possit dici, quod Christi Vicarius quasi occulta iudicat in foro poenitentiae, in quo noscit occulta per secretam confessionem poenitentis; manifesta vero iudicat in foro causarum exteriorum».

Collirium. Следовательно, перед Пилатом Христос являл не образ папы, но простого человека перед судьей, «non personam pape, sed simplicis hominis coram suo iudice accusati. Unde nec in hoc papa Christo succedit, non in persona, non in accusatione». Unbekannte kirchenpolitische Streitschriften. Bd. II. S. 513.

Alvarus Pelagius. De statu et planctu Ecclesiae. Vol. II. P. 13. F. 44 r: «Sed prosequor, ut papa tumorem deponat, ut consideret quid sit, quia homo, quis, quia episcopus… Homo natus, episcopus factus… Sed qualiter natus attendat: de muliere, ad literam, brevi vivens tempore, quia parum vivunt pape, repletur multis miseriis plus quam alii homines… Deleat sucum… et male colorate nitorem glorie: ut inde se nudum considerret: quia nudus egressus est de utero matris sue… Numquid micans gemmis aut floribus sericis, aut coronatus pennis, aut suffarcinatus metallis… Sic cuncta hec veluti nubes quasdam matutinas velociter transeuntes et cito pertransituras dissipet… oscuret sibi homo nudus et pauper et miserabilis… Quia homo sit: erubescens quod nudus sit… Plorans quia natus sit, murmurans quia sit homo natus ad laborem… salubris copula ut cogitans se summum pontificem attendat vilissimum cinerem non fuisse sed esse».