Агостино Паравичини Бальяни - Тело Папы
- Название:Тело Папы
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:Литагент АСТ
- Год:2021
- Город:Москва
- ISBN:978-5-17-127223-4
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Агостино Паравичини Бальяни - Тело Папы краткое содержание
В основе книги – рассуждения автора о сущности власти, о божественном и природном в человеке. Мир римских пап с мечтами о долголетии и страхом смерти, спорами о хрупкости тела и бессмертии души предстает перед нами во всем его многообразии.
Перевод книги на русский язык выполнил российский медиевист, доктор исторических наук, специалист по культуре средневекового Запада Олег Воскобойников.
В формате PDF A4 сохранен издательский макет.
Тело Папы - читать онлайн бесплатно ознакомительный отрывок
Интервал:
Закладка:
465
Elze R. Sic transit. P. 38. Уже в XIII веке папству удалось диаметрально изменить ситуацию: 18 ноября 1262 года Урбан IV постановил, что имущество покойных клириков, приписанных к Апостольскому престолу, apud Sedem Apostolicam, переходили к Римской Церкви. Чтобы избежать отчуждения имущества, прелаты должны были получать папское разрешение на завещание (Paravicini Bagliani A. I testamenti dei cardinali del Duecento. R., 1980. P. XLII–LXV; Prochnow F. Das Spolienrecht und die Testierfähigkeit der Geistlichen im Abendland bis zum 13. Jahrhundert. Berlin, 1919).
466
Paravicini Bagliani A. I testamenti. P. CLV–CLVIII.
467
Когда не стало Стефана VIII (Флоренция, октябрь 942 г.), аббат Клюни Гуго, оставаясь при папе в последние часы, сам омыл тело усопшего, облачил и похоронил его, и это подсказывает, что настоящего папского похоронного ритуала еще не существовало. PL. T. 159. Col. 896: «Quod ubi compertum est, ab ipso pontifice summis precibus postea detentus, usque ad exitum ejus cum eo permansit, et corpus ejus, suis manibus lotum et funereis vestibus involutum, in sepulcro locavit».
468
LP. Vol. II. P. 305: «Post hoc unctus oleo sacro, facta confessione, peractis in eo omnibus prout decuit sanctum, psallendo cum psallentibus, nocte media, ut qui de tenebris properabat ad lucem, senex honestus, immo ipsa honestas, carnis debitum solvit XI kl. feb. Corpus eius balsamo infectum et, ut ordo habet , sacris indutum vestibus, cum obsequiis debitis et honore digno, cum frequentia cleri et populi, nec quilibet tanta gleba imposita est deportanda, sed ab ipsis patribus honorifice est deportata in basilicam Salvatoris, in sede propria, in patriarchio, dextro latere templi, in mausoleo purissimi marmoris talapsico opere sculpto, supradicto die, videlicet XI kl. feb. mirifice collocatus est». Herklotz I. "Sepulcra" e "monumenta" del Medioevo. R., 1985. P. 209. N. 168.
469
LP. Vol. II. P. 294: «Qui Christi confessor et bonus Christi atleta apud sanctum Nicolaum in Carcere, in domo Petri Leonis, IIII kl. aug. animam Deo reddidit; atque per Transtiberim propter insidias inimicorum in ecclesia beati Petri, ut moris est, corpus eius delatum est et ibi honorifice humatum». Пассаж в жизнеописании Бенедикта III (855–858), на первый взгляд, представляет собой исключение, но лишь отчасти. Он повествует о событиях, почти на три века отстоящих от понтификатов Пасхалия II и Гонория II, а попытка со стороны папы регламентировать церемонию погребения в данном случае входит в контекст регламентации церковных похорон в целом. «Hic constituit ut cum episcopus vel presbyter aut diaconus moreretur, pontifex una cum omnibus episcopis et presbyteris atque diaconibus necnon et reliquis clericis ad eius sepeliendum corpus et commendandam animam conveniret; similiter etiam ipsi facerent cum pontifex ab hac luce migrasset: quod non solum docuit, sed et fecit. Cuius vestigia sequens successor eius, in causa pietatis huius sicut et in ceteris eum tamquam heres devotissimus imitatus est» (PL. T. 128. Col. 1356).
470
Watterich J.M. Vol. II. P. 189: «ut eum (scil. Honorium), sicuti mos est, antiquam iuxta Romani ordinis normam honorifice sepelirent».
471
Liber Pontificalis nella recensione di Pietro Guglielmo e del card. Pandolfo / ed. U. Prerovsky. Vol. II. Roma, 1978. P. 756: «Hic, qui volente Christo natus umquam non esset, Laterani infirmatus ad mortem, quorundam patrum consilio ad monasterium Clivi Scauri, nam et ipse scaurus, delatus est. Et timeo plus dicere; eodem quo intraverat, immo longe magis ac magis deteriori ordine, et de papatu exiit et vitam fere omnibus fugiendam turpi morte finivit. Nam, qui eum viderant per manus tantum laicas in papam primo portatum, viderunt ipsum postea intus per Urbem mediam ante Fraiapanum domos a quibusdam vilissimis apparitoribus, nec vestitum in antiquo, praeter bracas solummodo et cum camisia – heu, quantum misere! – in feretro nudis certe sindonibus, quod dolendo dicimus , hinc vel inde relatum». Ср.: Watterich J. M. Pontificum Romanorum. Bd. II. S. 188: «Et cum papam adhuc vivere praedicarent, subito per laicorum manus mortuus miserabiliter defertur; non deponitur feretrum nec ulla ei obsequia fiunt, sed recto gradu, sicut vilissima bestia in claustrum trahitur et in vilissimum sepulcrum immergitur».
472
В глоссах к «Папской книге» Петра Гульельмо Петр Бойе пояснил слово gleba: «То есть земля, тело из земли», Id est terra, hoc est terrenum corpus (Liber Pontificalis / ed. Prerovsky. Vol. III. P. 550). На обозначение этим термином трупа указывают и словари средневековой латыни (Ducange), так что глосса точна.
473
Папские погребальные комплексы хорошо изучены в рамках истории искусства и архитектуры. Последнее исследование (Herklotz I. "Sepulcra" e "monumenta") показало их бытование в широком проблемном контексте. См. также: Montini U.R. Le tombe dei papi. R., 1957; Picard J.—C. Étude sur l’emplacement des tombes des papes du III eau X esiècle // Mélanges d’archéologie et d’histoire. Vol. 81. 1969. P. 725–782; Ladner G.B. Die Papstbildnisse.
474
О Бозоне см.: Engels O. Kardinal Boso als Geschichtsschreiber // Konzil und Papst. Historische Beiträge zur Frage der höchsten Gewalt in der Kirche. Festgabe für H. Tüchle / ed. G. Schwaiger. München, 1975. S. 147–168.
475
LP. Vol. II. P. 356: «Eo autem in eadem ecclesia digno cum honore sepulto». Источник Бозона в данном случае – «Книга к другу», Liber ad amicum, Боницон из Сутри (ed. E. Dümmler. MGH. Libelli. Bd. I. S. 589): «Cuius corpus in eadem ecclesia cum honore magno humatum est»). Жизнеописание Григория VII (LP. Vol. II. P. 368): «honorifice tumulatum»; Пасхалия II (LP. Vol. II. P. 376): «cum honore maximo tumulatus»; Геласия II (LP. Vol. II. P. 376): «honorifice tumulatus»; Каликста II (LP. Vol. II. P. 378): «honorifice tumulatus»; Гонория II (LP. Vol. II. P. 379): «digno cum honore sepultus»; Иннокентия II (LP. Vol. II. P. 385): «honorifice tumulatus»; Луция II (LP. Vol. II. P. 386): «digno cum honore sepultus»; Евгения III (LP. Vol. II. P. 387): «cum totius fere cleri et populi Romani frequentissima turba, maximo luctu et communi atque inmensa tristitia deportatus est, et in ipsa beati Petri ecclesia coram maiori altari tumulatus»; Александра III (LP. Vol. II. P. 397): «honorifice tumulatus».
476
Erlande – Brandenburg A. Le roi est mort. E 2tude sur les funérailles, les sépultures et les tombeaux des rois de France jusqu’à la fin du XIIIe siècle. Genève, 1975. P. 14.
477
Свидетельство Роджера Ховденского // Ibid. P. 16.
478
Schmale F.—J. Quellen zur Geschichte Kaiser Heinrichs IV. Darmstadt, 1968. S. 478: «Hic (Гильдебранд – А.П. ) denique sepe dictus pestifer ipsa nocte, qua funus Alexandri papae in basilica Salvatoris exequiarum officio fovebatur… Lateranense palatium militia comparata hostiliter occupavit, clerum, ne auderet contradicere, cum nullus eum vellet eligere, gladiis satellitum evaginatis mortem minando perterruit et prius diu obsessam assiliit cathedram, quam corpus defuncti obtineret tumbam » (имеются в виду постановления синода в Брессаноне). Вот свидетельство Видона, епископа Феррары («О Гильдебрандовой схизме», De scismate Hildebrandi): «Nam, ut a viris religiosissimis didici et fama ferente recognovi, beatae memoriae Alexandro defuncto necdum humato , clero et populo, omni senatu pariter collecto» (MGH. Libelli. Bd. I. S. 534).
479
Bonizo. Liber ad amicum. VII // MGH. Libelli. Bd. I. S. 601: «Eodem itaque die prefati pontificis corpore in ecclesia sancti Salvatoris humato, cum circa sepulturam eius venerabilis Ildebrandus esset occupatus, factus est derepente concursus clericorum, virorum ac mulierum clamantium: ‘Ildebrandus episcopus’».
480
Watterich J.M. Op. cit. Bd. II. S. 188: «Sicque non cooperto corpore, contempto ipsorum eorundem iuramento et anathemate, Aymerici, quondam cancellarii, dolis et astutis ebriati cum nimia festinantia, sicut inter se condixerant, fraudulenter conveniunt… subito de sepulcro abstractum mortuum papam ante plasmatum idolum… Lateranum deduxit, ita ut in basilicam Salvatoris mortuus et vivus simul intrarent; ibique corpore pontificis non sepulto , immo in vilis tumuli angustia sine cooperimento et obsequio male deposito, facricatum idolum ad palatia miserrima festinatione deduxit… apud Sanctum Marcum convenerant, obitum pape expectantes, ut eum, sicut mos est, antiquam iuxta Romani ordinis normam honorificer sepelirent, audito, quia papa Honorius iam esset mortuus et sepultus, deliberato consilio… cardinalem presbyterum tituli sancti Calixti, in papam Anacletum praestante domino unanimiter, concorditer ac feliciter elegerunt».
481
Ibid. S. 186.
482
Petrus Guilielmus // Liber Pontificalis / ed. U. Prerovsky. Vol. II. P. 181 (LP. Vol. I. P. 316; Mansi Vol. X. P. 503): «Hic fecit constitutum… ut nullus, pontifice vivente aut episcopo civitatis suae, presumeret loqui aut partes sibi facere, nisi tercia die depositionis eius, adunato clero et filiis Aecclesiae; tunc electio fiat, et quem voluerint, habeant licentiam eligendi sibi sacerdotem». Ср.: Zoepffel R. Die Papstwahlen und die mit ihnen im nächsten Zusammenhange stehenden Ceremonien in ihrer Entwicklung vom 11. bis zum 14. Jahrhundert. Göttingen, 1871. S. 18.
483
Ibid. S. 17.
484
Beno. Gesta Romanae Aecclesiae contra Hildebrandum. I, 2 // MGH. Libelli. Bd. II. S. 370): «Sed cardinales non subscripserunt in electione eius: sub anathemate enim canones precipiunt neminem eligi in sedem Romani pontificis ante diem tercium post sepulturam ipsius predecessoris». Текст Бонифация III вошел в разные собрания канонов, например Деусдедита и Ансельма Луккского. Zoepffel R. Die Papstwahlen. S. 16–18.
485
Интервал:
Закладка: