Агостино Паравичини Бальяни - Тело Папы
- Название:Тело Папы
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:Литагент АСТ
- Год:2021
- Город:Москва
- ISBN:978-5-17-127223-4
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Агостино Паравичини Бальяни - Тело Папы краткое содержание
В основе книги – рассуждения автора о сущности власти, о божественном и природном в человеке. Мир римских пап с мечтами о долголетии и страхом смерти, спорами о хрупкости тела и бессмертии души предстает перед нами во всем его многообразии.
Перевод книги на русский язык выполнил российский медиевист, доктор исторических наук, специалист по культуре средневекового Запада Олег Воскобойников.
В формате PDF A4 сохранен издательский макет.
Тело Папы - читать онлайн бесплатно ознакомительный отрывок
Интервал:
Закладка:
548
Gregorovius F. Die Grabdenkmäler der Päpste. Leipzig, 1911. S. 56; Elze R. “Sic transit”. P. 23. О «суровых словах» пишет Петрокки: Petrocchi M. Op. cit. P. 206–207.
549
Эпизод, описанный Яковом, находит параллель у Мэтью Пэриса. Жертвой оказался Ричард, архиепископ Кентерберийский, умерший в трех днях пути от Рима 3 августа 1231 года. Он поехал в курию, чтобы обсудить с Григорием IX церковную политику английского короля. Прах прелата одели, «как полагается для погребения, в епископское облачение», но какие – то местные ночью вскрыли гробницу, «надеясь украсть кольцо и другие знаки епископского достоинства, однако им это не удалось, ни силой, ни хитростью». Яков видел все сам, Мэтью в целом был хорошо информирован о событиях церковной истории своего времени в Англии и вокруг курии. Так что и в зрелое Средневековье прах прелата подвергался многочисленным опасностям. Matthaeus Paris. Chronica maiora. Vol. III. P. 206: «De quo hoc mirabile accidit; quod cum pontificalibus, sicut moris est, corpus defuncti sepeliendum insigniretur, de nocte venerunt homines illius patriae, qui haec omnia oculo fascinante inspexerant, aperuerunt de nocte sepulchrum, cupientes ut anulum et alia insignia episcopalia furarentur, nulla vi vel ingenio id potuerunt. De quo, non tamen signato, propositum consummare nequiverunt, recesserunt confusi, et pectora sua, in quibus scelerata corda latitabant, percusserunt». Ср. пятую новеллу второго дня в «Декамероне», где повествуется об ограблении уже захороненного тела архиепископа Неаполя.
550
Анонимное свидетельство о последних днях и смерти Иннокентия III в Перудже находится в рукописи Perugia. Archivio Capitolare. MS. 41; Petrocchi M. Op. cit. P. 206–207.
551
Салимбене де Адам. Ук. соч. С. 455. В русском переводе немецкие по происхождению, teutonici, францисканцы неверно названы «из тевтонцев», что сбивает с толку, потому что речь о двух разных орденах (прим. пер.).
552
«Fratres Minores, Predicatores et alii religiosi quam plurimi nec non et clerici seculares circa ipsius patris feretrum pernoctantes ac divinis etiam laudibus et orationibus assistentes». Pagnotti F. Niccolò da Calvi e la sua Vita d’Innocenzo IV con una breve introduzione sulla istoriografia pontificia dei secoli XIII e XIV // Archivio della Società Romana di storia patria. Vol. 21. 1898. P. 119.
553
Elze R. “Sic transit”. P. 28.
554
Paravicini Bagliani A. La storiografia. P. 52. N. 20.
555
Интересно, что Салимбене пишет о соломе во множественном числе.
556
Thomas ole Eccleston. De adventu fratrum Minorum in Angliam / ed. by J.S. Brewer. L., 1858. P. 67: «Narravit autem eidem patri frater Mansuetus, nuntius domini pape Alexandri IV, in eodem loco, quod eadem die qua lecta fuit litera in audientia, in qua decreverat dominus Innocentius IV octo sententias contra Praedicatores et Minores, amisit loquelam, nisi quod postea dixit ‘propter iniquitatem corripuisti hominem’, et frequentissime invocavit S. Franciscum; nam et in sanitate sua dixerat quod nullius sancti expertus tot sufragia». Адам де Мариско (†1258) цитируется здесь как усопший; трактат написан, видимо, в правление Генриха III (†1272). Ibid. P. LXXII–LXXIII.
557
Ibid. P. 66: «Frater Mansuetus dixit quod eadem die electionis sue suspendit dominus Alexander IV literam quam dederat dominus Innocentius contra Predicatores et Minores; et postea palam factum quod fecit papa revocavit eam… Dominus autem Alexander IV, cum esset Hostiensis, praedixerat quod certus fuerat quod Dominus cito auferret papam de medio propter favorem quem prestitit contra ordinem… Verumtamen in obitu suo omnes familiares sui deserverunt eum, preter Fratres Minores. Et similiter papam Gregorium, et Honorium, et Innocentium, in cuius obitu fuit presentialiter S. Franciscus».
558
Ibid. P. 67: «Dixit autem dictus Frater Mansuetus quod nullus mendicus, ne dicam nullus homo, miserabilius et vilius moritur quam papa quicunque… Dixit etiam quod quidam frater stans in oratorio in oratione in cilicio vidit maximum exercitum V millia militum equitum intrantem mare; et crepuit mare quasi essent omnes ex aere candente; et dictum est ei ab uno eorum, quod fuit Fredericus imperator qui ivit in montem Ethnae. Nam eodem tempore mortuus est Fredericus».
559
Фома единственный, кто указывает на присутствие Франциска на похоронах Иннокентия III, его свидетельство «не прямое, позднее и другими источниками не подтверждается». Petrocchi M. Op. cit. P. 206. Схожим образом смотрит на вещи Хёйгенс: Huygens R.B.C. Lettres de Jacques de Vitry. P. 73. N. 62. Современная францисканская историография, правда, без строгой аргументации, смотрит менее критически: Gemelli P. Giacomo da Vitry e le origini del movimento francescano // Aevum. Vol. 39. 1965. P. 485–486.
560
Согласно Ваддингу, Мартин IV изъявил желание уйти в иной мир во францисканской рясе: «Minores, quorum habitum ante mortem postulavit, et in eodem sepeliri voluit». Wadding L. de. Annales Minorum. T. V. P. 154. Следует отметить, что Фома Экклстонский включил Николо из Кальви в число миноритов, жизнь которых могла служить образцом. Любопытно, что служба исповедника Иннокентия IV воспринимается здесь положительно: «Frater Nicholaus, qui, cum laicus esset, literas didicit in Anglia, postea confessor domini pape Innocentii IV et postea episcopus Assisii factus est». Thomas de Eccleston. De adventu. P. 61. Данное Николо описание ночного бдения у праха Иннокентия IV, на первый взгляд, могло показаться вынужденным, потому что он писал биографию понтифика при жизни его племянника, кардинала Гульельмо Фьески (Paravicini Bagliani A. La storiografia. P. 52. N. 20). Но это свидетельство все же важно, потому что папский биограф показал либо новизну, либо новую актуальность погребальных практик. Этот аспект, при отсутствии других элементов, не позволяет отдать предпочтение Салимбене.
561
Oliger L. Liber exemplorum Fratrum Minorum s. XIII // Antonianum. Vol. 2. 1927. P. 247. N. 88, N. 2: «(f. 232r) De Albanensi episcopo cardinali apud Assisium refferunt illi duo cives qui venerant ad loquendum Generali: Cum cecidisset subito et ad strepitum nos vicini cucurrissemus de vico, illi de familia videntes eum iacentem in terra, et putantes iam quasi mortuum, ceperunt discurrere ad equos, ad vasa, ad suppellectilem, ita ut nec unus circa eum staret ad videndum et iuvandum eum. Nos enim soli de vicinia circa eum stabamus. Et fratres qui post fuerunt ibi dicebant quod mytram et casulam unus accedens violenter ei abstulit et sic nudatum cadaver relinquens secum portavit»; «(f. 251rv) Refert te audiente civis ille Assisinas quomodo cardinalis Albanensis, de solario tempore domini Innocentii cadens, deductus est usque ad mortem. Cum autem subito casualiter cecidisset, nos de vicinia cucurrimus et circumstetimus. Sed nullus de familia sua comparuit. Statim namque audito casu eius omnes ad spolia cucurrerunt, ut raperet sibi unusquisque quid posset. Nota de iustis Dei iudiciis. Dicebat fr. Martinus, quod cum procurassent fratres nostri et casulam ac decentem mitram seu pilicium postulassent ei, unus accedens quod habebat in capite et casulam similiter et albam surripuit et quasi nudum relinquens eum abiit». Подробный разбор этих exempla см.: Paravicini Bagliani A. Die Polemik der Bettelorden um den Tod des Kardinals Peter von Collemezzo (1253) // Aus Kirche und Reich. Studien zu Theologie, Politik und Recht im Mittelalter. Festschrift für Friedrich Kempf. Sigmaringen, 1983. S. 355–362.
562
Dufeil M. Guillaume de Saint – Amour et la polémique universitaire parisienne 1250–1259. P., 1972. P. 146. N. 247.
563
Thomas Cantimpratanus. De Apibus. II, XI. N. XXXVII: «Quedam referam de magistro quodam, opinione permaximo, qui prius prepositus solemnis ecclesie, domum fratrum Predicatorum constructam in oppido violenter ejecit: sed ruina turpiori, ut audies, est eiectus. Factus enim episcopus et Romane curie cardinalis tyrannizavit feraliter contra fratres Praedicatores, pariter et Minores, et ob hoc, ut patuit, tali morte mulctatus est. Cadens enim de loco editiori, fractis cervicibus expiravit. Et vide mirabilius et gravius, quam audisti. Eodem die qua cecidit, cum eius mors subita, ex revelatione cuiusdam mulieris sanctissime, per fratrem quemdam Minorum prediceretur ei, sprevit arguentem se, et invectus contumelia dixit: Non es propheta, neque filius prophete; et ergo quidem procuravit, ut Ordo vester, et Ordo Predicatorum subiiciantur episcopis, addam et hoc, ut subiiciamini vilissimorum pedibus sacerdotum. Hec dicens, vidit signa predicat sibi, et non advertit: Excecavit enim eum superbis, quam non vidit. Et hec signa fuerunt, quod ira immoderata dominaretur ei, dum in ipso mane diei, quo accessurus erat ad altare, pacificari non posset: quod loturus manus suas, episcopalem annulum perderet: que omnia luce clarius sunt completa. Cum enim dominus papa ecclesiam quamdam fratrum Minorum consecrare debuisset, et dictus episcopus cardinalis ad portam fratrum Minorum pulsans, intromissus celeriter non fuisset, tanta ira raptus est extra se, ut celebraturus primam missam nullo modo, etiam facta confessione, pacificari posset: et tamen ad terrifica sacramenta processit. Post hec vero cum manus suas, regressus ad hospitium, abluere voluisset, et astanti episcopalem annulum ad tenendum porrexisset, lotus, mox illum qui haberet annulum non invenit. Statimque miratus, dixit: Ego perdidi presulatum. Omnibus itaque subticentibus atque stupentibus, ascendit editius, et solus contra consuetudinem suam, senex ac debilitate confectus, processit ad cameram, et dissiliente assere, deorsum excidit, et expiravit. Et vide stupendum valde et occultum Dei iudcium. Cognovi ipse hominem, ut commensalis dilectus, et familiaris eidem, secum una domo Parisiis hospitatus. De quo fateor, raro secularem clericum tam sobrium, tam honestum, tam affabilem, tam largum in pauperes me vidisse. Et eum equidem vidi novem episcopatuum contemptorem, tandemque per tres menses excommunicatione coactum archiepiscopatus cuiusdam suscipere dignitatem; inde vero translatus, Romane fit curie episcopus cardinalis, et in tali eminentia taliter ut audistis, desipuit. Sed spero quod non in finem Deus obliviscatus eius, nec in ira sua continebit misericordias suas; sed magna pietate sua miserebitur forsitan poenitenti». Ср.: Wadding L. de. Annales Minorum. T. III. P. 370.
Читать дальшеИнтервал:
Закладка: