Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

У часе прэсавай канфэрэнцыі ў Курапатах паболела міліцыі. Прыехаў нават адмысловы мікрааўтобус — «варанок». У намёт зайшоў маёр міліцыі і, не назваўшы сябе, пачаў распытваць, хто тут галоўны, хто наладзіў прэсавую канфэрэнцыю. Далей запрасіў усіх выступоўцаў (як, дарэчы, і мяне) прайсьці разам зь ім у машыну, але потым зьмяніў сваё рашэньне й пакінуў урочышча.

25 снежня 2001

ДА АБАРОНЦАЎ ДАЛУЧЫЛІСЯ ВАЛАНЦЁРЫ З МАГІЛЁВА Й ШКЛОВА

Каля Курапатаў увесь дзень вялі земляныя работы. Глеб Вязоўскі кажа, што будаўнікі хочуць як мага хутчэй скончыць рэканструкцыю дарогі на «праблемным» участку.

Ганна Соусь:

Учора ў лягер прыехалі два хлопцы з Магілёўшчыны. 17-гадовы Арцём вучыцца ў апошняй клясе школы.

АРЦЁМ: Трэба таксама паўдзельнічаць у абароне нацыянальнага нэкропалю Беларусі. Той народ, які ня ведае сваёй гісторыі, ня мае права на самастойнае існаваньне. Быў тут аднойчы раней, яшчэ ўвосень, але ж ня здолеў затрымацца надоўга.

Бацькі Арцёма вітаюць сынава рашэньне ўзяць удзел у варце памяці ў Курапатах падчас школьных вакацыяў. Прадзеда Арцёма ў 1930-я гады раскулачылі, і толькі цудам ён ня трапіў у сталінскія лягеры Сам Арцём пасьля заканчэньня школы зьбіраецца паступаць у Магілёўскі пэдагагічны ўнівэрсытэт на аддзяленьне гісторыі, сацыялёгіі й права. У часе нашай размовы ён узгадаў, што ў Магілёве ёсьць свае Курапаты:

— Ёсьць такое месца ля мясакамбінату ў кар’еры. Там таксама пахавана некалькі дзясяткаў тысяч чалавек.

— А там ёсьць нейкі мэмарыяльны знак, помнік, крыжы?

— Там нашыя нацыянальна-патрыятычныя арганізацыі ўсталявалі вялікі крыж.

— А ў Магілёве многія людзі пра гэта ведаюць?

— На Дзяды на гэтае месца прыходзілі каля 100 чалавек.

А так у сьвядомасьці людзей няма таго, што вось у Магілёве ёсьць такое месца.

18-гадовы Алесь прыехаў у Курапаты са Шклова. Ён гаворыць, што на радзіме Аляксандра Лукашэнкі многія людзі ведаюць пра трохмесячную акцыю ў Курапатах, іх таксама хвалюе лёс нацыянальнага нэкропалю. Арцём і Алесь не выключаюць, што цягам наступных месяцаў несьці варту памяці ў Курапаты прыедуць і іншыя валанцёры з Магілёўшчыны.

26 снежня 2001

УЛАДЗIМЕР ЮХО: «КУРАПАТЫ ЗАСЫПАЮЦЬ ЖВІРАМ»

Сёньня будаўнікі зноў падвышалі ўзровень дарогі Сьцежку, па якой можна трапіць ва ўрочышча, часткова засыпалі.

Ганна Соусь:

Апошнім часам трапіць у Курапаты становіцца ўсё больш складана. Сумёты сьнегу па калена, перакапаная дарога, па якой увесь час езьдзяць самазвалы й бульдозэры. Сёньня ўзровень дарогі ля ўрочышча падвысілі амаль на паўмэтра. З гэтай прычыны спускацца ўніз да лягеру валанцёраў стала вельмі складана. Гэтым быў абураны Ўладзімер Юхо:

— Курапаты засыпаюць самым злачынным чынам. Возяць і возяць гэты жвір. Тут відавочны канфлікт з прыродай. Ужо калі з вуліцы Мірашнічэнкі людзі ідуць да «Аквабелу», дык не пазнаюць таго месца, якое было адразу за дарогай. Гэта хвалюе ўсіх жыхароў мікрараёну Зялёны Луг, дзе я жыву.

Уладзімер Юхо раней прыходзіў у Курапаты амаль штодня. Але пасьля падзеяў 8 і 9 лістапада, калі яго моцна зьбілі амонаўцы, ён быў вымушаны пэўны час лячыцца. Цяпер адчувае сябе ўжо крыху лепш і зьбіраецца разам з валанцёрамі сустракаць Новы год. Аляксей Капэлян мяркуе, што трэба зрабіць адмысловую дарогу ў Курапаты на час рэканструкцыі.

АЛЯКСЕЙ: Сёньня падчас перапынку на абед вазьму грэйдэр і праб’ю новую дарогу праз поле ўздоўж гэтай дарогі, каб людзі маглі добра спускацца там каля прыпынку і не ісьці па гэтай дарозе, па гэтым пяску. Я ўжо дамовіўся з будаўнікамі. І АМОН мяне падтрымаў у гэтым, бо ім таксама нязручна стаяць тут на адхоне.

Старшым у лягеры ўжо доўгі час зьяўляецца 33-гадовы Генадзь Дранковіч, адзін з кіраўнікоў Беларускай Партыі Свабоды. Я распытваю Генадзя пра сутнасьць ягонага старшынёўства ў лягеры.

ГЕНАДЗЬ: Каб парадак захоўваўся, харчаваньнем каб былі людзі забясьпечаныя... Нарыхтоўка дроваў, стасункі з будаўнікамі, амонаўцамі… Каб было цэнтралізаванае разьмеркаваньне дзяжурстваў. З 10 вечара да 6 ранку разьмяркоўваюцца зьмены.

Генадзеў дзед, Андрэй Дранковіч, у 1930-я за адмову ўступіць у калгас быў сасланы ў паўночныя лягеры Другога ягонага дзеда арыштавалі як польскага шпіёна. І толькі некалькі гадоў таму Генадзевы родныя атрымалі паперы аб рэабілітацыі, ім была выплачаная невялічкая кампэнсацыя за канфіскаваную паляўнічую стрэльбу Сам Генадзь займаецца рамонтам аўто, але апошнія тры месяцы даводзіцца шмат часу аддаваць дзяжурству ў Курапатах Новы год ён таксама плянуе сустрэць тут.

ГЕНАДЗЬ: Набудзем, канечне, торт. Паспрабуем сьвяткаваць безь сьпіртовых напояў...

— Магчыма, з шампанскім?

— Калі нават і шампанскае, то, як кажуць, дзіцячае. Сьпіртовыя напоі ня будуць ужывацца, таму што калі яны будуць ужытыя, гэта дасьць падставу міліцыянтам і іншым казаць, што тут сабраліся п’яніцы.

Калі я сыходзіла з Курапатаў, валанцёры ўпрыгожвалі яліну, якая расьце побач з намётам.

27 снежня 2001

АБАРОНЦЫ РЫХТУЮЦЦА ДА НОВАГА ГОДУ

Яны дамагліся, каб будаўнікі праклалі часовую дарогу ад канцавога прыпынку грамадзкага транспарту «Зялёны Луг» да Курапатаў праз поле.

Альгерд Невяроўскі:

Сёньня ў Менску адліга, і да лягеру валанцёраў дабірацца складана. Прараб будоўлі сказаў мне, што з валанцёрамі наладжаныя самыя шчыльныя й прыязныя адносіны, і ні пра якое парушэньне нормаў будаўніцтва цяпер ня можа быць размовы.

У курапацкім лягеры былі тры валанцёры. Яны рабілі новыя крыжы. Гаворыць Генадзь Дранковіч:

— Крыжы будуць усталяваныя да Новага году ў бок ад поля і ўздоўж дарогі. Мы паставім яшчэ 20 крыжоў, якія будуць пазначаць контуры мэмарыялу.

Сёньня ў курапацкім лягеры начавалі пяць чалавек. Тыя хлопцы, што засталіся несьці варту ўдзень, акрамя майстраваньня крыжоў, зьбіралі дровы, а таксама парадкавалі тэрыторыю. Для таго, каб людзі, што прыйдуць у госьці да валанцёраў у навагоднюю ноч, маглі лёгка дабрацца сюды, Аляксей Капэлян разам з будаўнікамі праклаў новую часовую дарогу праз поле. Валанцёры ўжо ўпрыгожылі навагоднюю ялінку, што стаіць пасярод лягеру. Елачныя цацкі прынесьлі жыхары мікрараёну Зялёны Луг, якія цягам апошніх дзён дапамагаюць валанцёрам яшчэ й харчамі.

28 снежня 2001

БУДАЎНІКІ ПАДТРЫМЛІВАЮЦЬ АБАРОНЦАЎ

Сёньня ў будаўнікоў у Курапатах быў апошні сёлета працоўны дзень Рабочыя едуць дахаты на навагоднія вакацыі й вернуцца толькі 3 студзеня.

Ганна Соусь:

Звычайна будаўнікі каля ўрочышча Курапаты ня вельмі ахвотна размаўляюць з журналістамі. Але Ігар Шылягаў з Магілёва сам захацеў даць інтэрвію Радыё Свабода. Ён кажа, што наша радыё найбольш аб’ектыўна даносіць да слухачоў інфармацыю пра тутэйшыя падзеі Ігар Шылягаў працаваў 8 і 9 лістапада, укатваў пясок Пазьней у адной газэце ён прачытаў, што рабочыя ягонай брыгады адразу пасьля падзеяў тых дзён звольніліся з працы, і быў гэтым вельмі абураны.