Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

ШЫЛЯГАЎ: Ніхто не звальняўся, проста зьмянілася вахта. Кожны выконвае тут сваю работу. Не пакутуем мы ад кашмараў. Але ж прыйшлі да кампрамісу пазьней, а адразу не маглі. Па-першае, звузілі дарогу і больш сюды не заходзім. Па-другое, знайшлі агульную мову з тымі, хто бароніць гэтае месца. Дык няўжо нельга было гэтага адразу зрабіць, а не даводзіць да таго, што адбывалася 8 і 9 лістапада.

Ігар Шылягаў раней нічога ня ведаў пра Курапаты.

ШЫЛЯГАЎ: Ніхто нам нічога не тлумачыў. Прыехалі валіць лес, і тады даведаліся. Атрымлівалі інфармацыю больш з чутак. Начальства нас папярэдзіла, каб мы дужа сюды ня лезьлі пры працы, і каб не задзіраліся. А пра тое, што тут адбывалася, ніхто нічога не казаў. Інструктавалі так: працуйце, глядзіце пільна, бо, можа, нехта кінецца, клемы перакрые, і каб самі ня лезьлі ў той бок.

Ігар Шылягаў працуе на вібракатку й экскаватары. Будуе дарогі ўжо каля 15 гадоў, і яму вельмі крыўдна, што цяперашняя будоўля сталася праблемнай. На пытаньне, хто ў гэтым вінаваты, Ігар адказвае:

— Вышэйшае кіраўніцтва вінаватае... Што нашае, што мясцовыя ўлады. А вінаваціць рабочых... Прыходзяць некаторыя старыя й кажуць: «Што вы робіце?» Пры чым тут рабочыя? У мяне такая ж сям’я, мне яе карміць трэба.

Апошнім часам Ігар шмат дапамагае абаронцам. Учора навазіў сюды пяску, каб зрабіць пляцоўку пад капліцу. Дарэчы, ягонае кіраўніцтва ведае пра гэта і ня чыніць перашкодаў Неаднойчы і ад будаўнікоў, і ад міліцыянтаў я чула, што валанцёры знаходзяцца тут за грошы, па 20 даляраў штодзень...

ШЫЛЯГАЎ: Я чуў таксама, ходзяць чуткі. Але ж ня верыцца нешта, каб атрымлівалі такія грошы й жылі ў такіх умовах.

Ігар сёньня ад’яжджае ў Магілёў, і на разьвітаньне ён захацеў у этэры нашага радыё павіншаваць з Новым годам і Калядамі ўсіх валанцёраў:

— Што тычыцца абаронцаў Курапатаў, то жадаю ім перамогі ў іхнай справе. Правільна робяць, што дамагаюцца. Нават у нас у Магілёве ёсьць пахаваньні, дзе расстрэльвалі, там усё агароджана, культурна зроблена. А тут у самой сталіцы ніхто нічога ня ведае пра гэта. Даўно маглі агарадзіць нейкай простай агароджай, каб людзі ведалі.

29 снежня 2001

ЯК ВАЛАНЦЁРЫ РЫХТАВАЛІСЯ ДА НОВАГА ГОДУ

Яны падсумоўваюць вынікі сваёй трохмесячнай акцыі.

Ганна Соусь:

Сёньня раніцай у лягеры абаронцаў было каля дваццаці чалавек. Адчувалася перадсьвяточная атмасфэра — ля намёту стаіць елка, упрыгожаная цацкамі. Гаворыць Генадзь Дранковіч:

— Прыходзяць людзі, пытаюцца: як будзеце Новы год сустракаць? Прыносяць шампанскае, гарэлку. Мы адмаўляемся. Але будзем сьвяткаваць. Мы зараз разьмяркоўваем групы, хто зь якой гадзіны будзе знаходзіцца тут. Абавязкова набудзем тарты, будзе мінэралка, безалькагольнае ігрыстае шампанскае. Сьпіртовыя напоі ўжывацца ня будуць, канечне. Будуць цукеркі. Яшчэ штосьці прыдумаем.

Сёньня ў лягер прыехала здымачная група расейскага тэлеканалу НТВ. Павал Севярынец наступным чынам патлумачыў іхную цікаўнасьць:

— Новы год — гэта час, калі прынята аглядацца на мінулы год, калі людзі хочуць адчуць гісторыю. А гісторыя творыцца тут.

На Новы год Павал таксама зьбіраецца прыйсьці ў Курапаты, але толькі на пэўны час. Бо акрамя гэтага возьме ўдзел у навагодняй акцыі Маладога Фронту. Плянуецца, што ў ноч на 1 студзеня 2002 году бел-чырвона-белыя Дзяды Марозы на цэнтральных вуліцах Менску будуць раздаваць людзям прызы.

Сёньня валанцёры абмяркоўвалі, чаго яны дасягнулі, баронячы ўрочышча. Гаворыць Цімох Атрошчанкаў:

— Ёсьць некалькі галоўных вынікаў. Першы — усё ж мы адстаялі дзьве паласы, адстаялі частку гэтага лесу, хоць ня ўсё, але гэта можна лічыць нашай перамогай. І яшчэмоладзь паказала старэйшым палітыкам, на што яна здольная.

Працягвае Сяржук Высоцкі:

— Чын нацыянальнай волі на Курапатах закрэсьліў паразу беларускай апазыцыі на прэзыдэнцкіх выбарах. Гэта галоўны вынік. Другі галоўны вынік — многія людзі зараз вярнулі сабе веру ў беларускую справу й нашу барацьбу, і тое, што многія людзі ў Беларусі могуць сказаць зараз, што Беларусь сапраўды жыве!

30 снежня 2001

ПРАСКІ АКЦЭНТ

Нядзельны круглы стол Радыё Свабода.

Вiталь Тарас:

ЯЎГЕН АФНАГЕЛЬ: Заўсёды, калі робяцца сур’ёзныя, рызыкоўныя акцыі, заўсёды наперадзе моладзь. Гэта тычыцца і абароны Курапатаў.

МАЯ КЛЯШТОРНАЯ: Я б хацела, каб гэткія простыя рэчы вырашаліся ў Беларусі простым шляхам Ніхто не павінен там сядзець у маразы. Ніхто не павінен парушаць спакой тых магіл. Але што адбылося – адбылося. Нічога мы не адстаялі. Дарога прайшла, яе пашырылі, цяпер яна плюхнулася на Курапаты ўсім сваім зьмяіным целам. Што там ужо адстойваць?! Мы не адстаялі тое, што маглі адстаяць. Зараз толькі роспач.

АФНАГЕЛЬ: Я згодны, што мы атрымалі паразу пасьля падзеяў 8—9 лістапада, калі адбыліся сутычкі з АМОНам, калі мы, сапраўды, не змаглі спыніць будаўніцтва дарогі ў Курапатах Зараз мы сочым за выкананьнем дамовы, каб будаўнікі не парушалі хаця б гэтую дамову. Гэта такі кампрамісны варыянт. Нам застаецца адстаяць хаця б гэта.

ПАВАЛ СЕВЯРЫНЕЦ: Застаўся, сапраўды, сорам, засталася роспач ад таго, што зрабілі ўлады ў Курапатах, і што грамадзтва не змагло гэтаму супрацьстаяць. Вось чаму мы працягваем там быць. Курапаты — гэта ня толькі і ня столькі сымбаль сьмерці. Як і крыжы, што там стаяць. Як і крыж Хрыстовы, гэта, у першую чаргу, сымбаль, які абуджаелюдзей, які дае надзею на духовае ўваскрасеньне, на ўздым. І моладзь будзе стаяць там, дзе боль, дзе сорам, дзе ганьба, каб усё грамадзтва бачыла і разумела, дзе гэтая балявая кропка.

ГАННА СОУСЬ: За гэтыя тры месяцы варты ў Курапатах я таксама была ва ўрочышчы амаль штодня і заўважыла такую заканамернасьць, калі добра пазнаёмілася з валанцёрамі. Практычна ў кожнага бацькі на пачатку 90-х бралі ўдзел у апазыцыйных акцыях. І ўпершыню ў Курапаты многіх прывялі менавіта іхныя бацькі. У многіх валанцёраў дзяды альбо прадзеды былі ахвярамі сталінскіх рэпрэсіяў і многія рабілі крыжы менавіта па сваіх дзядах і прадзедах. Для параўнаньня, будаўнікі, што працуюць у Курапатах, гэта таксама маладыя людзі, але большасьць зь іх ня ведаюць імёнаў сваіх прадзедаў Часта яны прыводзяць такі аргумэнт: усе дарогі пабудаваныя на костках. Такім чынам, розьніца паміж тымі, хто абараняе пахаваньні, і тымі, хто цяпер будуе там дарогу, палягае ў стаўленьні да магілаў продкаў. І тут, сапраўды, унікальная сытуацыя: моладзь бароніць будучыню на магілах. Як гэта — тры месяцы спаць, есьці, піць, чытаць, размаўляць на бацькоўскіх касьцях? Што зьяўляецца для вас найбольш складаным у гэтай доўгатэрміновай акцыі?

СЕВЯРЫНЕЦ: Найбольш складана захаваць той дух супраціву, які вывеў нас супраць гэтага барбарскага будаўніцтва. Тры месяцы — гэта час. А людзі ўсялякія. Там часам дзесьці і сьмех, і жарт, і ўсё гэта. Варта і, я лічу, трэба было гэта стрымліваць.