Сяргей Шапран - Сяргей ШАПРАН УЛАДЗІМНезавершаная аўтабіяграфія. Старонкі новай кнігі

«Світанак», «Гуляць дык гуляць», «Янка Купала», «На мяжы расстанняў і сустрэч», «Белае віно і чырвонае», «Лодка белая», «Раз ды разок», «Гора за гарой», «Віншавальная», «Зямля мая белакрылая», «Родны мой горад», «Вянок», «Коло­кола», «Музыка для всех», «Карнавал», «Любви прощальный бал» - гэта толькі некаторыя песні Някляева. А між тым асобныя яго «калегі», відаць, жадаючы зняважыць, называлі Някляева не інакш, як толькі «паэт-песеннік». Не здолеўшыя стварыць у паэзіі хоць бы нешта блізкае да някляеўскіх радкоў, яны ці ніколі ўсур’ёз не чыталі Някляева, ці трывіяльна зайздросцілі яму. Хоць «паэт-песеннік» Някляеў - ва ўнісон з Ігарам Лучанком і Генадзем Бураўкіным - перакананы, што для таго, каб напісаць добрую песню, таксама патрэбны талент, дый не абы які: «Заўважу, што пісаў я заўсёды на так званую “рыбу”, - распавядаў ён аднойчы, прыадчыняючы дзверы ў сваю «творчую кухню». - А што такое пісаць на “рыбу”? Гэта значыць, падбіраць словы на ўжо гатовую мелодыю, што зусім няпроста. Памятаю, як для першай сваёй песні (на музыку Эдуарда Зарыцкага) я падбіраў словы больш за тыдзень. Удзень і ўночы. Каб кожная лексічная фанема адпавядала кожнай музычнай долі, слабой ці моцнай. Усё ж павінна гучаць выразна - і зруч- на для выканаўцы. Голас павінен ляцець. Ніводная фанема не павінна прападаць, з’ядацца. Асабліва небяспечныя ў гэтым сэнсе глухія зычныя, якім проста не месца напрыканцы фразы - асабліва пры хуткім рытме. Карацей, гэта прафесія, якой не авалодаеш без таленту. Але хто сёння на тое звяртае ўвагу?.. [...]

Паўтараю: гэта вельмі складаная і сур’ёзная прафесія, якой немагчыма ава- лодаць пры адсутнасці здольнасці да яе. Таленту. Нездарма аўтары большасці найвядомых песень - таленавітыя паэты. І песенны дар - вызначальны ў іх таленце. Менавіта ён зрабіў іх знакамітымі.

У Літаратурным інстытуце я вучыўся ў семінары Льва Ашаніна. Хто чытаў ягоныя кнігі, памятае ягоныя вершы? Я памятаю, нехта яшчэ. А заспявайце: “Эх, дороги, пыль да туман.” - і падхопяць тысячы.

Ці шмат людзей чыталі вершы Адама Русака? А ягоную песню “Бывайце здаровы, жывіце багата...” спявае народ. Ды яна і лічыцца народнай.

Некаторыя мае песні (да прыкладу, “Гуляць дык гуляць”) таксама ўжо як народныя. А гэта, скажу табе, нешта ды значыць. Не толькі дурню радасць».

Да таго ж ёсць яшчэ адзін істотны момант, які Някляеў адзначыў у эсэ пра паэта і сябра Генадзя Бураўкіна: маўляў, пра песні «кажуць як пра нейкі дадатак да творчасці - ледзьве не хобі». Але, на думку Някляева, песня дадае не толькі папулярнасці і пазнавальнасці - сам аўтар разумее: «хіба толькі беларуская песня яшчэ здольная пранікнуць туды, куды не пранікае ўжо амаль нічога беларускага».

Праўда, на памежжы ХХ-ХХІ стагоддзяў перад Някляевым паўстала даволі сур’ёзная праблема: пачынаючы з 1999 г., яго імя знікае з афіцыйнага друку, а па радыё і тэлебачанні яго перастаюць называць нават як аўтара песень. Сам ён хоць стрымана, але скажа пра гэта: «В Древнем Риме, кроме остракизма, было наказание неупоминанием. Вроде, человек жил, но его никто не упоминал. Патриции собирались, он, мо­жет, и был среди них, но о нём не вспоминали. Так и я попал в это число патрициев без имени. Петь поют, но не упоминают».

ЕВА

У 1980 г. у сям’і Людмілы і Уладзіміра Някляевых нарадзілася дачка Ева. Хоць чакаўся сын. Ілля.

Някляеў прыгадваў: «...Пройдуць гады - і буду чакаць сына. Перакананы буду, што народзіцца сын. Я ўяўляў сабе нашу з ім мужчын- скую кампанію, нашы з ім мужчынскія размовы...

Нарадзілася дачка.

Доктар рагатаў: “Тут вам не стол заказаў”. І ва ўсім я вінаваціў дактароў з іх недарэчнымі жартамі.

Якія былі жарсці!

Сёння не ведаю, чым за дачку аддзячыць лёсу. Мы далі ёй імя Ева, што значыць жыццё. Шчабеча рук яе радасць ластаўчыная: “Татка мой.”»

Пакуль жонка знаходзілася ў радзільні, Някляеў штодзённа перадаваў у 22-ю палату лісты.

«Маленькая моя!

Я сам, должно быть, не знаю, как я тебя люблю, единственную мою, родную, самую славную, самую красивую, самую добрую и верную, не знаю как - только вот комок в горле, не проглотить, ни говорить не могу, ни понимать, что мне говорят, одна ты - во всём: во мне и вне меня, и ничего без тебя нет. Я буду любить тебя каждый день и всегда, сколько останется нам на этом свете, и на том, и везде, где только что-нибудь есть или будет - я буду тебя любить. Потому что ты не только любовь моя, ты вера в то, что всё это есть, всё, что называется я сам и что называется жизнью, - и светлячок, искринка этой жизни, вспыхнувшая от нас двоих - как клятва на крови. Принять на себя и перенести муки твои - ничего больше сейчас не хочу..

Боже, помоги ей, помоги моей любимой!.. Господи, не оставь.» [.]

***

«Подменили!!!

Вот, а ты говорила: не подменяют. Ой, бяда. Ну что ж теперь делать-то будем? Какой из бабы революционер? Вера Фигнер и то фигня, а не револю­ционер. А толкалась-то как! Руками, ногами, - господи! А врачиха твоя ещё: будет мальчик. Илюха, Илюха - вот тебе и здрасте.

Зато СЮРПРИЗ какой! Я аж головой крутнул, не поверил: Ух! Деваха!

Люблю сюрпризы! Люблю тебя! Ты молодчина! Будем теперь богатырей рожать!

Да здравствует деваха Стася! Или не Стася - свистит уж больно?.. Ну, поду­май, у меня в башке полный кавардак.»

***

«Солнышко моё,

я совсем привык, что у нас дочка, даже кажется странным, как мы этого ра­ньше не думали. Конечно, дочка бедовая и озорная, потому и толкалась так, а такой сын был бы попросту хулиган, ну их, с хулиганами.

Только вот как назвать - всё равно не ведаю. А?.. Может, потерпит без имени, пока из Москвы вернусь. Приду за ней в костюме, при туфлях и при медали. Не пьяный папаша, а манекен прообраза человека будущего. Пусть знает наших.

Дома мы, вроде, всё подготовили, подчистить да подстирать лишь кое-что осталось, за эти два дня Илона сделает. Если не загуляет. Она такая тюкнутая ходит, будто ты от неё родила. Хорошая девка, девки вообще хорошо, новая ещё лучше будет!

Целую тебя - и до встречи.»

«Нарэшце, падараваўшы жыццё і каханне, жанчыны дораць нам дзяцей. І мы становімся несмяротнымі, да нас прыходзіць пачуццё бясконцасці лёсу, векавеч- насці ягонага кругазвароту.

Такія падарункі могуць рабіць хіба што багіні.»

«.Направа ўзлятаюць —

Ілона і Ева —

Дзве птушкі

з галін радаслоўнага дрэва,

Направа - сілкамі пакоры і гневу —

Усё, што я ўспомніў, зірнуўшы налева

У зорную прорву,

дзе вечнасць клубіцца,

Дзе некалі сон гэты будзе мне сніцца.» [.]

Зайка моя родная,

Лапонька золотая,

Золушка моя ненаглядная, здравствуй!

Лечу сейчас из Ташкента в Москву (на Минск билетов не оказалось) и думаю, думаю, думаю о тебе и о наших девочках.

Вспомни, как всё начиналось, господи, как поехало всё на одиннадцатом авто­бусе!.. Автобус маршрутный, в него заходят и выходят из него люди, набиваются случайные попутчики, толкаются, ругаются, шумят, их жизнь перемешивается на время с нашей жизнью, но мы с тобою-то вдвоем, отдельные, мы вместе вошли и вместе выйдем на нашей остановке - по-другому я не понимаю и не хочу понимать, потому что ты для меня - судьба, половина моей жизни, ты самое прекрасное, что в этой жизни у меня было, есть и может быть.