Сяргей Шапран - Сяргей ШАПРАН УЛАДЗІМНезавершаная аўтабіяграфія. Старонкі новай кнігі

За “гульні” з уладамі, якія мэтанакіравана знішчаюць у Беларусі ўсё беларускае, да Някляева з падазронасцю адносіліся некаторыя прадстаўнікі нацыянальнай апазіцыі. Аднак, як высветлілася, старшыня Саюза пісьменнікаў апынуўся паміж двума агнямі. [...]

Відаць, урэшце Някляеў не вытрымаў. [...] .старшыня Саюза пісьменнікаў вырашыў стаць палітычным эмігрантам».

Выказаў сваё меркаванне і Рыгор Барадулін: «В этом деле много загадок. Я знаю Некляева как человека, преданного Беларуси и любящего ее. Это талант­ливый человек. Но он стал играть с властью. А с его лирическим характером играть с властью очень опасно. И если уж Некляев уехал, надо задуматься над тем, что ситуация абсолютно неблагоприятная и непредсказуемая для творческой интеллигенции. От власти надо держатся подальше, как и от огня. И прав был Мандельштам, когда говорил, что власть омерзительна, как руки брадобрея...»

Святлана Алексіевіч называла невяртанне Някляева трагедыяй: «Многие се­годня достаточно жёстко говорят о том, как Володя в последние годы вёл себя, что он делал. Конечно, говорить об этом можно много. Но главное, что следует признать, - за свои ошибки приходится дорого платить. И особенно интеллигенту. К сожалению, так уж сложилось в нашей истории, культуре, что надо быть не только поэтом или писателем, но и ещё кем-то.

Но, с другой стороны, я считаю это мужественным поступком. Потому что когда я вижу по телевизору, как седовласые мужи из Совмина, понурившись, смотрят вниз в то время, когда на них кричат, я думаю о том, что ни у кого из них не хватает мужества не позволить так с собой обращаться. А Некляев совершил как раз мужественный поступок. Это и поступок и вызов одновременно. Я увидела хотя бы одного мужчину, который в ситуации унижения повёл себя по-мужски».

У сваю чаргу Адам Глобус пісаў: «У яго жыцьці наступіў крызыс. Той Някляеў, якога я ведаў, быў чалавек экстэр’ерны, эстрадны, пасадны. Ён заўсёды быў навідавоку. Гэта чалавек, які мог чытаць вершы на стадыёне або выступаць на зьезьдзе камуністаў. Яго заўсёды цікавіла зьнешняя праява мастацтва. І разам з тым гэты чалавек валодаў вялікай здатнасьцю дамаўляцца з усімі. Цяпер, мусіць, гэта першы выпадак, калі ён не дамовіўся з уладамі.

На маю думку, чалавек такога складу здольны да суіцыдальных жэстаў. Ён захварэў. А як не захварэць, калі цябе прадалі, прычым прадалі ня тыя людзі, што лічыліся ворагамі, а людзі, калегі, зь якімі ты прапрацаваў усе лепшыя гады. Яны не зразумелі, што часопіс “Крыніца”, і тая старая, і новая - гэта вяршыня творчасьці Някляева, ягоная вялікая заслуга. Тыя, хто хацеў выгнаць Някляева з “Крыніцы”, пралічыліся. Някляеў зробіць - у Польшчы, у Парыжы, дзе заўгодна, - новую, будучую “Крыніцу”, нармальны літаратурна-мастацкі часопіс. Я ўпэўнены, што ён зробіць такі часопіс. Гэта адзінае, што можа вывесьці яго і з дэпрэсіі, і зь няяснага палітычнага стану. Тым больш што за межамі Беларусі жыве дастаткова творчых асобаў, якія маглі б удзельнічаць у такім часопісе - Быкаў, Дубавец, Мінкін, Шупа, Максімюк, Лукашук, Сокалаў-Воюш, амэрыканская й ангельская эміграцыя. Някляеў - таленавіты арганізіатар. [...]

Ніводзін з тых людзей, што прэтэндавалі і прэтэндуюць на пасаду галоўнага рэдактара “Крыніцы”, ня маюць маральнага права так рабіць ды й ніводзін зь іх проста ня здатны рабіць часопіс. Яны могуць стварыць добры верш, напісаць добры артыкул, зрабіць добры пераклад, але кіраваць працэсам ні адзін зь іх ня здатны.

Жэст Някляева - гэта жэст не палітыка, а чалавека і паэта».

Драматург Аляксей Дудараў, які ў чэрвені 1999 г. катэгарычна заяўляў: «Некляев - мой друг, моим другом он был вчера, является им сейчас, другом будет и завтра. Что бы с ним не случилось», нават і праз год пасля яго ад’езду прызнаваўся, што быў здзіўлены ўчынкам сябра: «Но если поэты уезжают из Дат­ского королевства, значит, в королевстве не всё в порядке. И плохо, если власти не прислушиваются к тому, что говорят творческие люди. Дело вовсе не в том, чтобы власти сразу бросались исполнять то, что мы посоветуем. А в том, что к нам просто следует прислушиваться. У творческих людей ведь хорошо развита интуиция.» І дадаваў: «Но ему не позавидуешь! Я ведь хорошо знаю его - мы были друзьями многие годы. Причём он остаётся моим другом и сейчас - я никогда не откажусь от него. И поэтому кто-кто, а я-то знаю, каково теперь его душе!»

Заставалася ў разгубленасці і Вольга Іпатава, якая была намесніцай Някляева ў СБП: «Пакуль, да 6 ліпеня, афіцыйна ён знаходзіцца ў адпачынку. [...] Ён і ў адпачынак сышоў неяк раптоўна [...]. Хаця, з другога боку, чалавека, які перанёс інсульт, можна зразумець».

Калегі Някляева па СБП сапраўды не разумелі яго. Невыпадкова занатаваў у хуткім часе Карлас Шэрман: «Ужо тады знаўцы нашага жыцьця сумняваліся ў палітычных чыньніках уцёкаў Някляева, ім нават не падабалася, што часьцяком за ім цягнуўся гарэлачны шлейф, хоць розум заставаўся сьветлым, а ўчэпістыя вочы выдавалі слыннага аматара жаночых сэрцаў, але я даводзіў ім, што паэтавы паводзіны здольныя мець больш вольны, трошкі багемны антураж, ды насамрэч немажліва гэтак ставіцца да яго, ня ведаючы падводных плыняў і абставінаў, якія змусілі чалавека ўцячы [...].

Трэба прызнацца, мне не ўдалося разьвеяць мроіва сумневаў нават сярод пісьменьнікаў, якія заўжды паважалі яго, і іхная пазіцыя грунтавалася на тым, што ён ня стаўся ахвярай сапраўдных перасьледаў, а становішча мела іншыя, зусім пазалітаратурныя карані. Гэтак, дарэчы, меркаваў і Васіль Быкаў, які аднойчы цьвёрда выказаў яму гэта пры сустрэчы ў ПЭН-цэнтры.

Хіба што двое паэтаў, што і раней сябравалі зь ім, падтрымлівалі яго без ваганьняў і гаварылі мне асабіста, што па мажлівасьці трэба неяк дапамагчы яму, і гэта былі шаноўныя Генадзь Бураўкін і Сяргей Законьнікаў. [...]

...У вачох грамадзтва ён сам - раней - улез у лайно, и цяперака доўга застанецца трошкі штучнаватым лібералам, бо хто паверыць, што ён стаўся відушчым, якраз калі страціў апору ва ўладных структурах? Вядома, услых пра гэта ня скажуць, але ўсё адно падумаюць».

У сваю чаргу намеснік старшыні Палаты прадстаўнікоў Уладзімір Канаплёў абвінавачваў ужо журналістаў - за тое, што яны быццам раздзьмулі з мухі слана: «То, что я сейчас скажу, некоторые ваши коллеги квалифицировали, как “жареный” факт. Хотя они-то и постарались с огоньком. Впрочем, ничего удивительного - профессия такая. Как это говорится: делать из мухи слона и торговать слоновой костью? Я имею в виду историю с поэтом, председателем Союза белорусских писателей Владимиром Некляевым. Чего только ни накрутили: и поиск “политического убежища”, и некая “особая политическая позиция”! Некоторые любители сенсации от азарта просто руки потирали. А ведь всё не так просто: человек заболел. Причём довольно тяжело. Выехал на лечение. Поскольку он фигура немалого масштаба, то имеет свой взгляд на всё происходящее. К тому же не привык пользоваться эвфемизмами. Вот и стали его обыгрывать комментаторы.